دیگ های سنگی و سازندگان آن

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

دسته بندی : وورد

نوع فایل :  .doc ( قابل ویرایش و آماده پرینت )

تعداد صفحه : 48 صفحه

 قسمتی از متن .doc : 

دیگ های سنگی و سازندگان آن

کندن ظروف از سنگ نرم یکی از صنایع کهن است . پیگوت نشان می دهد که در حدود 2800 پیش از میلاد مسیح در مرز ناحیه ی مرزی ایران و هند یعنی در بلوچستان صنعتی وجود داشته که ظروف سنگی را ساخته و آن را به سومر ، سوریه و شهرهای دره ی سند در هاراپا و موهن جودارو صادر می کردند.

صنعت دیگهای سنگی هنوز در اتریش، باوایا ، و سویس وجود دارد و گفته می شود که رومیها آن را بنیاد نهادند . سنگی که در آنجا به کار برده می شود به اسم لاوز (لاتینی لاسپیس) یا سنگ دیگ شناخته شده بود که عبارت از تالک و کلرور است که برای این منظور بسیار مناسب است. زیرا هر دوی آنها به آسانی کنده شده و در موقعی که روی آتش قرارگیرد نمی سوزد . در آناطولیهای مرکزی دیگ خوراک پزی برای استفاده ی محلی از سنگ نرم ساخته می شود ، ولی حالا بیشتر آنها کار آنها ساختن دیگهایی از گچ مجسمه سازی است که برای جهان گردان می سازند.

امروزه تنها مرکز مهم این صنعت در ایران مشهد است. درست در کنار شلوغ ترین کوچه ی شهر زیارتی مشهد محله ی دیگ سازان سنگی قرارگرفته است که اینها خودشان را سنگ تراش یا حجار می نامند.

در این پیشه در حدود صدنفر به کار مشغولند و صد نفر دیگر پشت کوه سنگی مشهد که در حدود 10 کیلومتر از شهر فاصله دارد ، در معدن مشغول کارند. در آنجا متجاوز از سی معدن سنگ در اختیار این عده است. کوه بر نخست در جستجوی سنگی است که از زمین بیرون زده باشد و پس از اینکه به سنگ رسید دنباله ی رگه را گرفته و اغلب تا بیش از سی متر پایین می رود . این شیوه ی استخراج همانند شیوه أی است که معدن چیان فلز ایران هزاران سال است انجام می دهند و شاید هم احتمالاً به همان قدمت باشد.

پس از استخراج سنگ ، تخته های سنگ بهدست آمده به نام انگاره را با کلنگ بریده و تقریباً به شکل ظرفی که در آینده باید بشود در می آورند . این سنگها را کلنگی می نامند. ولی اگر کاربرد آنها شبیه به دیگهای معروف به نام دیزی باشد نامشان قلوه است. بقیه ی کارها در کارگاه شهری انجام می شود. دیگها و ظرفها یا کاملاً با دست کنده می شود یا روی چرخ مخصوصی آنها را گود می کنند.

اگر با دست انجام شود کارهای زیر و مراحل زیر را می گذارند :

1ـ سنگ به صورتی که از معدن تحویل شده است با کلنگ سنگینی به اندازه تقریبی بریده می شود ، محصول کار را چالور می نمایند. سنگ تراش معمولاً قبل از اینکه به مرحله ی دیگر برود ده تا پانزده عدد از این چالورها را می برد.

2ـ داخل چالور را با کلنگ کنده و سپس دیواره های آن را با کلنگ کوچکتری ، به نام گره ، نازک می کند.

3ـ سپس برش بیرونی دیگ با تیشه ای درشت که از فولاد خشکه با دندانه های آب داده ، ساخته شده است انجام می شد.

4ـ به دنبال آن با یک تیشه دندانه ای متوسط به نام تیشه تاه ، قسمت بیرونی آن را ظریفتر می برند.

5ـ آخرین تزیین و آراسته کردن قسمت بیرونی دیگ با تیشه نرم انجام می شود و در این جا دیگ را زنجیره می نامند.

6ـ داخل آن را با قلمی به بلندی در حدود 80 سانتی متر که سر آن کج است می تراشند و قلم می زنند.

7ـ لب کردن آخرین مرحله ی ساختن دیک است و آن هم با سوهان نرم صورت می گیرد. درب دیگ هم به همین ترتیب ساخته می شود.

سایر فراورده های سنگی کارگاه های سنگتراش مانند آسیاب برای آردکردن ، روغن دانه ، ادویه ، بلغور و …

هاون و گوشت کوب و سنگ قبر به همین طریق ساخته می شود. با در نظر گرفتن اینکه بیشتر مسلمانان دوست دارند که آرامگاه ابدی آنها در شهر مشهد باشد معلوم می شود که چرا در آنجا آنقدر تعداد سنگ تراشان قبر زیاد است . ساختن این وسایل با دستگاه سنگ تراشی با آنچه که در بالا گفتیم کاملاً فرق دارد.

این دستگاه شبیه دستگاه خراطی ولی بسیار نیرومند تر از آن است. چرخ سنگ تراش از یک چهارچوبه دستگاه که در روی زمین قرار دارد تشکیل شده است. یک چوب سراسری به نام لنگه ی ثابت و یک چوب قابل تنظیم به نام لنگه ی متحرک ، مرغک دستگاه را جلو و عقب می برد. لنگه ی متحرک با یک میله ی چوبی به نام شمشیرک به محور دستگاه سنگتراش گونیا شده است و سنگ تراش آن را با پای خود نگه می دارد و به هنگام عوض کردن کار به آسانی باز می شود ، میله أی که در طول چرخ سنگتراشی قرارگرفته است کار ابزار نگهدار یا پیش پا را انجام می دهد. یک لولای مرکزی چوبی به نام کالو به ته قلوه سنگ با قیر چسبانده شده و زه کمانه روی آن حرکت می کند. برای اینکه نقطه ی روبروی آن درست شود نوکی در سنگ کنده می شود . کالو و نوک گریسکاری می شود و هر دوی آنها را بین دو مرغک چرخ سنگتراش می گذارند.

سنگ تراش با برش پشت دیگ آغاز می کند و آن را پشت زدن می نامند. قلم خراطی در حدود 45 سانتیمتر طول دارد و نوک آن برگشته و دسته ی آن چوبی می باشد. خراط با قلم کفتراش شروع کرده و سپس قلم متوسط نیم کال پوش به کار می برد و آخرین قلمی که در قسمت بیرونی از آن استفاده می شد قلم مغروز نامیده می شود. سنگ تراش روی حرکت دیگ نظارت دقیق دارد به طوری که می تواند حتی قسمت بین دسته های آن را هم بتراشد.

حالا وضع و نقطه ی محور را بین مرغکهای چرخ چنان عوض می کنند که داخل دیگ به طرف بیرون باشد سپس آن را اول با قلم درشت داخل تراش و بعد با قلم ریز درون تراش پرداخت می کند. سرانجام با کمک قلم گود دم پهنی به نام سفره آن را صیقل می دهند. گودی دیگ را با سیخ اندازه می سنجند و قطر خارجی را به وسیله ی پرگار اندازه . ساقه ی میانی را داخل ظرف جا می گذارند و سپس از سمباده کشیدن سراسر دیزی آن را با قلم مرغ بر از بیخ می برند.

دیگ ها را روغن مالی کرده رنگ آنها تقریباً سیاه می شد آنگاه با کنده کاری این سطح سیاه با قلم های حکاکی نقش های جالبی بر روی آن ایجاد می کنند. این کار را به خصوص بر روی بشقاب های تو گود و تخت انجام می دهند. محصول عمده ی این صنف ، دیگ های پخت بزرگ (هرکاره) و کوچک (هرکاره چه) و دیزی است . کار دیگر آنها که در سراسر کشور به فروش می رسد سر

سدها

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 25

سدهای سنگی

سدهای سنگی سدهایی هستند که عمدتا از سنگ (توده سنگی) تشکیل یافته اند بدیهی است همان طوری که میدانیم توده سنگی باید به نحوی غیر قابل نفوذ باشد یعنی دارای پرده غیر قابل نفوذ باشد که در این نوع سدها پرده فوق را در بالا دست سد و در شیروانی بالا دست قرار می دهند.

ساختمان این نوع سدها در جاهایی که ساختن سایر انواع سدها امکان پذیر نباشد و همچنین معدن سنگ مناسب در محل باشد نیز مورد پیدا می کند.این نوع سدها معمولا در بست سنگی اجرا می شوند منتها آن شرایط و مقاومت زیاد بستر سنگی را که برای سدهای بتنی مورد لزوم است،در اینجا موردی ندارد.من باب مثال این نوع سدها (سنگی) را می توان در بستر سنگ شیست بنا نهاد ولی برای سد بتنی (پس از بررسی نتایج آزمایشگاهی بر روی نمونه های سنگی) این کار ممکن است خالی از اشکال نباشد.بستر سنگی باید عاری از گسل و غیره باشد و مواد شن و ماسه و غیره از بستر سنگی بر داشته شود.سدهای سنگی معمولا دارای سه قسمت متمایز و عمده زیر می باشند:

الف) توده سنگ لاشه با ابعاد بزرگ (ریخته شده در قشر برروی هم)

ب) قشر سنگ چین در بالادست قسمت قبلی (منظم و کوبیده شده)

ج) پرده آب بند که بر روی قشر سنگ چین قبلی سوار است که در این حالت تیز مانند سایر سدها (سدهای خاکی) پرده آب بند باید در زیر سد از حرکت آب جلوگیری کند لذا همان اصول حرکت آب در زیر سد (فرمول دارسی) مطرح است.

ضمناً در سدهای مدرن که امروزه بیشترین کاربرد را دارند ساختمان این چنین است که در این نوع سد مسئله لغزش مطرح نیست چه مقاومت برشی (خیلی زیاد) سطوح سنگ و همچنین پرده آب بند در بالا دست مسئله ای را مطرح نمی کند.ضخامت تاج سد و ارتفاع آزاد روی دریاچه سد بر اساس همان اصول و فرمول های گفته شده در سدهای خاکی است.

مشخصات مقطع ساختمانی سدهای سنگی:

ضخامت قشر بتن مسلح در بالا دست معمولا 50-30 سانتیمتر (و احیاناً کمی بیشتر) است که در جهت عمودی و افقی با آهن گرد (یا تور) مسلح شده است مقداردرصد آهن فوق نعمولا 5/0 درصد در جهت عمودی7/0 درصد افقی است.همچنین بتن فوق به منظور داشتن ضریب قابلیت نفوذ حداقل باید دارای دانه بندی پیوسته باشد تا حد اکثر مخصوص و حداکثر اتلاف گرادیان را داشته باشد.

مزیت سدهای سنگی:این نوع سدها (سد سنگی)در مناطق زلزله خیز مناسب می باشد چه در اثر زلزله مواد سنگی فوق بر روی هم میغلتند و بزرگترین ضایعه ای که ممکن است پیش آید امکان ترک خوردن پرده آب بند بالا دست است.

این مزیت سدهای سنگی امروز شناخته شده است و از این نوع سدها در تمام دنیا (حتی در حال حاضر) ساخته می شود.سد قشلان در کردستان یکی از انواع سدهای سنگی است.

مشخصات اجرایی سدهای سنگی

یکی از مسائل عمده در سدهای سنگی مسئله اجرای سد سنگی است و در بعضی از مواد اجرای آن خالی از اشکال نیست.مثلا اجرای پوشش بتنی در روی سطح شیب دار برای پیمانکار کم تجربه در این نوع کار خالی از اشکال نیست.

سد های خاکی

سد های خاکی از توده غیر قابل نفوذی تشکیل شده اند که در جهت عمد بر جریان رودخانه در محل مناسبی به منظور (یا منظور های) معینی احداث می شوند توده فوق باید:

1- تعادل خود را در حالات مختلف (خشکی و پر آبی رود خانه ) و فصول مختلف (از نظر اقلیمی ) حفظ نماید.

2- به عنوان مخزن و منبع آب ، غیر قابل نفوذ (نشت) باشد.

با تعاریف فوق می توان به این نتیجه رسید که در سد های خاکی هرگز نباید آب در یاچه از آن سرریز شود چه سرریزی آب دریاچه از روی سد با ضایعات بزرگ و جبران ناپذیر همراه خواهد بود.لذا طغیانگیر این سدها باید قادر به تخلیه طغیان های استثنایی (10000 ساله در مورد سد های مخزنی بزرگ و پروژه های مهم) باشد.

مواد خاکی مقطع این سدها صددرصد خاک بر داری و یا خاک قرضه نیست و باید به منظور حصول مشخصات مورد لزوم با مواد خاکی و سنگی سایر قرضه ها (یا معادن)به نسبت های معینی اختلاط یابد.

الف)بستر سدهای خاکی

در بستر های سنگی سالم ، سد خاکی را می توان بدون هیچ مشکلی بر روی آن پیادا نمود ولی در صورتی که بستر فوق دارای شکاف و یا ترک هایی ( گسل) باشد در این صورت باید مطالعات زمین شناسی کافی برای آن انجام گیرد

سدها

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 25

سدهای سنگی

سدهای سنگی سدهایی هستند که عمدتا از سنگ (توده سنگی) تشکیل یافته اند بدیهی است همان طوری که میدانیم توده سنگی باید به نحوی غیر قابل نفوذ باشد یعنی دارای پرده غیر قابل نفوذ باشد که در این نوع سدها پرده فوق را در بالا دست سد و در شیروانی بالا دست قرار می دهند.

ساختمان این نوع سدها در جاهایی که ساختن سایر انواع سدها امکان پذیر نباشد و همچنین معدن سنگ مناسب در محل باشد نیز مورد پیدا می کند.این نوع سدها معمولا در بست سنگی اجرا می شوند منتها آن شرایط و مقاومت زیاد بستر سنگی را که برای سدهای بتنی مورد لزوم است،در اینجا موردی ندارد.من باب مثال این نوع سدها (سنگی) را می توان در بستر سنگ شیست بنا نهاد ولی برای سد بتنی (پس از بررسی نتایج آزمایشگاهی بر روی نمونه های سنگی) این کار ممکن است خالی از اشکال نباشد.بستر سنگی باید عاری از گسل و غیره باشد و مواد شن و ماسه و غیره از بستر سنگی بر داشته شود.سدهای سنگی معمولا دارای سه قسمت متمایز و عمده زیر می باشند:

الف) توده سنگ لاشه با ابعاد بزرگ (ریخته شده در قشر برروی هم)

ب) قشر سنگ چین در بالادست قسمت قبلی (منظم و کوبیده شده)

ج) پرده آب بند که بر روی قشر سنگ چین قبلی سوار است که در این حالت تیز مانند سایر سدها (سدهای خاکی) پرده آب بند باید در زیر سد از حرکت آب جلوگیری کند لذا همان اصول حرکت آب در زیر سد (فرمول دارسی) مطرح است.

ضمناً در سدهای مدرن که امروزه بیشترین کاربرد را دارند ساختمان این چنین است که در این نوع سد مسئله لغزش مطرح نیست چه مقاومت برشی (خیلی زیاد) سطوح سنگ و همچنین پرده آب بند در بالا دست مسئله ای را مطرح نمی کند.ضخامت تاج سد و ارتفاع آزاد روی دریاچه سد بر اساس همان اصول و فرمول های گفته شده در سدهای خاکی است.

مشخصات مقطع ساختمانی سدهای سنگی:

ضخامت قشر بتن مسلح در بالا دست معمولا 50-30 سانتیمتر (و احیاناً کمی بیشتر) است که در جهت عمودی و افقی با آهن گرد (یا تور) مسلح شده است مقداردرصد آهن فوق نعمولا 5/0 درصد در جهت عمودی7/0 درصد افقی است.همچنین بتن فوق به منظور داشتن ضریب قابلیت نفوذ حداقل باید دارای دانه بندی پیوسته باشد تا حد اکثر مخصوص و حداکثر اتلاف گرادیان را داشته باشد.

مزیت سدهای سنگی:این نوع سدها (سد سنگی)در مناطق زلزله خیز مناسب می باشد چه در اثر زلزله مواد سنگی فوق بر روی هم میغلتند و بزرگترین ضایعه ای که ممکن است پیش آید امکان ترک خوردن پرده آب بند بالا دست است.

این مزیت سدهای سنگی امروز شناخته شده است و از این نوع سدها در تمام دنیا (حتی در حال حاضر) ساخته می شود.سد قشلان در کردستان یکی از انواع سدهای سنگی است.

مشخصات اجرایی سدهای سنگی

یکی از مسائل عمده در سدهای سنگی مسئله اجرای سد سنگی است و در بعضی از مواد اجرای آن خالی از اشکال نیست.مثلا اجرای پوشش بتنی در روی سطح شیب دار برای پیمانکار کم تجربه در این نوع کار خالی از اشکال نیست.

سد های خاکی

سد های خاکی از توده غیر قابل نفوذی تشکیل شده اند که در جهت عمد بر جریان رودخانه در محل مناسبی به منظور (یا منظور های) معینی احداث می شوند توده فوق باید:

1- تعادل خود را در حالات مختلف (خشکی و پر آبی رود خانه ) و فصول مختلف (از نظر اقلیمی ) حفظ نماید.

2- به عنوان مخزن و منبع آب ، غیر قابل نفوذ (نشت) باشد.

با تعاریف فوق می توان به این نتیجه رسید که در سد های خاکی هرگز نباید آب در یاچه از آن سرریز شود چه سرریزی آب دریاچه از روی سد با ضایعات بزرگ و جبران ناپذیر همراه خواهد بود.لذا طغیانگیر این سدها باید قادر به تخلیه طغیان های استثنایی (10000 ساله در مورد سد های مخزنی بزرگ و پروژه های مهم) باشد.

مواد خاکی مقطع این سدها صددرصد خاک بر داری و یا خاک قرضه نیست و باید به منظور حصول مشخصات مورد لزوم با مواد خاکی و سنگی سایر قرضه ها (یا معادن)به نسبت های معینی اختلاط یابد.

الف)بستر سدهای خاکی

در بستر های سنگی سالم ، سد خاکی را می توان بدون هیچ مشکلی بر روی آن پیادا نمود ولی در صورتی که بستر فوق دارای شکاف و یا ترک هایی ( گسل) باشد در این صورت باید مطالعات زمین شناسی کافی برای آن انجام گیرد

سدها

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 25

سدهای سنگی

سدهای سنگی سدهایی هستند که عمدتا از سنگ (توده سنگی) تشکیل یافته اند بدیهی است همان طوری که میدانیم توده سنگی باید به نحوی غیر قابل نفوذ باشد یعنی دارای پرده غیر قابل نفوذ باشد که در این نوع سدها پرده فوق را در بالا دست سد و در شیروانی بالا دست قرار می دهند.

ساختمان این نوع سدها در جاهایی که ساختن سایر انواع سدها امکان پذیر نباشد و همچنین معدن سنگ مناسب در محل باشد نیز مورد پیدا می کند.این نوع سدها معمولا در بست سنگی اجرا می شوند منتها آن شرایط و مقاومت زیاد بستر سنگی را که برای سدهای بتنی مورد لزوم است،در اینجا موردی ندارد.من باب مثال این نوع سدها (سنگی) را می توان در بستر سنگ شیست بنا نهاد ولی برای سد بتنی (پس از بررسی نتایج آزمایشگاهی بر روی نمونه های سنگی) این کار ممکن است خالی از اشکال نباشد.بستر سنگی باید عاری از گسل و غیره باشد و مواد شن و ماسه و غیره از بستر سنگی بر داشته شود.سدهای سنگی معمولا دارای سه قسمت متمایز و عمده زیر می باشند:

الف) توده سنگ لاشه با ابعاد بزرگ (ریخته شده در قشر برروی هم)

ب) قشر سنگ چین در بالادست قسمت قبلی (منظم و کوبیده شده)

ج) پرده آب بند که بر روی قشر سنگ چین قبلی سوار است که در این حالت تیز مانند سایر سدها (سدهای خاکی) پرده آب بند باید در زیر سد از حرکت آب جلوگیری کند لذا همان اصول حرکت آب در زیر سد (فرمول دارسی) مطرح است.

ضمناً در سدهای مدرن که امروزه بیشترین کاربرد را دارند ساختمان این چنین است که در این نوع سد مسئله لغزش مطرح نیست چه مقاومت برشی (خیلی زیاد) سطوح سنگ و همچنین پرده آب بند در بالا دست مسئله ای را مطرح نمی کند.ضخامت تاج سد و ارتفاع آزاد روی دریاچه سد بر اساس همان اصول و فرمول های گفته شده در سدهای خاکی است.

مشخصات مقطع ساختمانی سدهای سنگی:

ضخامت قشر بتن مسلح در بالا دست معمولا 50-30 سانتیمتر (و احیاناً کمی بیشتر) است که در جهت عمودی و افقی با آهن گرد (یا تور) مسلح شده است مقداردرصد آهن فوق نعمولا 5/0 درصد در جهت عمودی7/0 درصد افقی است.همچنین بتن فوق به منظور داشتن ضریب قابلیت نفوذ حداقل باید دارای دانه بندی پیوسته باشد تا حد اکثر مخصوص و حداکثر اتلاف گرادیان را داشته باشد.

مزیت سدهای سنگی:این نوع سدها (سد سنگی)در مناطق زلزله خیز مناسب می باشد چه در اثر زلزله مواد سنگی فوق بر روی هم میغلتند و بزرگترین ضایعه ای که ممکن است پیش آید امکان ترک خوردن پرده آب بند بالا دست است.

این مزیت سدهای سنگی امروز شناخته شده است و از این نوع سدها در تمام دنیا (حتی در حال حاضر) ساخته می شود.سد قشلان در کردستان یکی از انواع سدهای سنگی است.

مشخصات اجرایی سدهای سنگی

یکی از مسائل عمده در سدهای سنگی مسئله اجرای سد سنگی است و در بعضی از مواد اجرای آن خالی از اشکال نیست.مثلا اجرای پوشش بتنی در روی سطح شیب دار برای پیمانکار کم تجربه در این نوع کار خالی از اشکال نیست.

سد های خاکی

سد های خاکی از توده غیر قابل نفوذی تشکیل شده اند که در جهت عمد بر جریان رودخانه در محل مناسبی به منظور (یا منظور های) معینی احداث می شوند توده فوق باید:

1- تعادل خود را در حالات مختلف (خشکی و پر آبی رود خانه ) و فصول مختلف (از نظر اقلیمی ) حفظ نماید.

2- به عنوان مخزن و منبع آب ، غیر قابل نفوذ (نشت) باشد.

با تعاریف فوق می توان به این نتیجه رسید که در سد های خاکی هرگز نباید آب در یاچه از آن سرریز شود چه سرریزی آب دریاچه از روی سد با ضایعات بزرگ و جبران ناپذیر همراه خواهد بود.لذا طغیانگیر این سدها باید قادر به تخلیه طغیان های استثنایی (10000 ساله در مورد سد های مخزنی بزرگ و پروژه های مهم) باشد.

مواد خاکی مقطع این سدها صددرصد خاک بر داری و یا خاک قرضه نیست و باید به منظور حصول مشخصات مورد لزوم با مواد خاکی و سنگی سایر قرضه ها (یا معادن)به نسبت های معینی اختلاط یابد.

الف)بستر سدهای خاکی

در بستر های سنگی سالم ، سد خاکی را می توان بدون هیچ مشکلی بر روی آن پیادا نمود ولی در صورتی که بستر فوق دارای شکاف و یا ترک هایی ( گسل) باشد در این صورت باید مطالعات زمین شناسی کافی برای آن انجام گیرد

سدها

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 25

سدهای سنگی

سدهای سنگی سدهایی هستند که عمدتا از سنگ (توده سنگی) تشکیل یافته اند بدیهی است همان طوری که میدانیم توده سنگی باید به نحوی غیر قابل نفوذ باشد یعنی دارای پرده غیر قابل نفوذ باشد که در این نوع سدها پرده فوق را در بالا دست سد و در شیروانی بالا دست قرار می دهند.

ساختمان این نوع سدها در جاهایی که ساختن سایر انواع سدها امکان پذیر نباشد و همچنین معدن سنگ مناسب در محل باشد نیز مورد پیدا می کند.این نوع سدها معمولا در بست سنگی اجرا می شوند منتها آن شرایط و مقاومت زیاد بستر سنگی را که برای سدهای بتنی مورد لزوم است،در اینجا موردی ندارد.من باب مثال این نوع سدها (سنگی) را می توان در بستر سنگ شیست بنا نهاد ولی برای سد بتنی (پس از بررسی نتایج آزمایشگاهی بر روی نمونه های سنگی) این کار ممکن است خالی از اشکال نباشد.بستر سنگی باید عاری از گسل و غیره باشد و مواد شن و ماسه و غیره از بستر سنگی بر داشته شود.سدهای سنگی معمولا دارای سه قسمت متمایز و عمده زیر می باشند:

الف) توده سنگ لاشه با ابعاد بزرگ (ریخته شده در قشر برروی هم)

ب) قشر سنگ چین در بالادست قسمت قبلی (منظم و کوبیده شده)

ج) پرده آب بند که بر روی قشر سنگ چین قبلی سوار است که در این حالت تیز مانند سایر سدها (سدهای خاکی) پرده آب بند باید در زیر سد از حرکت آب جلوگیری کند لذا همان اصول حرکت آب در زیر سد (فرمول دارسی) مطرح است.

ضمناً در سدهای مدرن که امروزه بیشترین کاربرد را دارند ساختمان این چنین است که در این نوع سد مسئله لغزش مطرح نیست چه مقاومت برشی (خیلی زیاد) سطوح سنگ و همچنین پرده آب بند در بالا دست مسئله ای را مطرح نمی کند.ضخامت تاج سد و ارتفاع آزاد روی دریاچه سد بر اساس همان اصول و فرمول های گفته شده در سدهای خاکی است.

مشخصات مقطع ساختمانی سدهای سنگی:

ضخامت قشر بتن مسلح در بالا دست معمولا 50-30 سانتیمتر (و احیاناً کمی بیشتر) است که در جهت عمودی و افقی با آهن گرد (یا تور) مسلح شده است مقداردرصد آهن فوق نعمولا 5/0 درصد در جهت عمودی7/0 درصد افقی است.همچنین بتن فوق به منظور داشتن ضریب قابلیت نفوذ حداقل باید دارای دانه بندی پیوسته باشد تا حد اکثر مخصوص و حداکثر اتلاف گرادیان را داشته باشد.

مزیت سدهای سنگی:این نوع سدها (سد سنگی)در مناطق زلزله خیز مناسب می باشد چه در اثر زلزله مواد سنگی فوق بر روی هم میغلتند و بزرگترین ضایعه ای که ممکن است پیش آید امکان ترک خوردن پرده آب بند بالا دست است.

این مزیت سدهای سنگی امروز شناخته شده است و از این نوع سدها در تمام دنیا (حتی در حال حاضر) ساخته می شود.سد قشلان در کردستان یکی از انواع سدهای سنگی است.

مشخصات اجرایی سدهای سنگی

یکی از مسائل عمده در سدهای سنگی مسئله اجرای سد سنگی است و در بعضی از مواد اجرای آن خالی از اشکال نیست.مثلا اجرای پوشش بتنی در روی سطح شیب دار برای پیمانکار کم تجربه در این نوع کار خالی از اشکال نیست.

سد های خاکی

سد های خاکی از توده غیر قابل نفوذی تشکیل شده اند که در جهت عمد بر جریان رودخانه در محل مناسبی به منظور (یا منظور های) معینی احداث می شوند توده فوق باید:

1- تعادل خود را در حالات مختلف (خشکی و پر آبی رود خانه ) و فصول مختلف (از نظر اقلیمی ) حفظ نماید.

2- به عنوان مخزن و منبع آب ، غیر قابل نفوذ (نشت) باشد.

با تعاریف فوق می توان به این نتیجه رسید که در سد های خاکی هرگز نباید آب در یاچه از آن سرریز شود چه سرریزی آب دریاچه از روی سد با ضایعات بزرگ و جبران ناپذیر همراه خواهد بود.لذا طغیانگیر این سدها باید قادر به تخلیه طغیان های استثنایی (10000 ساله در مورد سد های مخزنی بزرگ و پروژه های مهم) باشد.

مواد خاکی مقطع این سدها صددرصد خاک بر داری و یا خاک قرضه نیست و باید به منظور حصول مشخصات مورد لزوم با مواد خاکی و سنگی سایر قرضه ها (یا معادن)به نسبت های معینی اختلاط یابد.

الف)بستر سدهای خاکی

در بستر های سنگی سالم ، سد خاکی را می توان بدون هیچ مشکلی بر روی آن پیادا نمود ولی در صورتی که بستر فوق دارای شکاف و یا ترک هایی ( گسل) باشد در این صورت باید مطالعات زمین شناسی کافی برای آن انجام گیرد