کوبیسم و اکسپرسیونیسم

فرمت : WORD                                            تعداد صفحه :67

پیش گفتار:

«ای حسن تو در کل مظاهر، ظاهر                           وی چشم تو در کل مناظر، ناظر

از نور رخ و ظلمت زلفت دایم                             قومی همه مومنند و قومی کافر[1]»

یکی از ویژگیهای انسان که او را از سایر موجودات ممتاز می کند، تشخیص ظرافت و نظم و اعتدال و احساس حسن و جمال است. بدین جهت است که مناظر زیبای طبیعت و نظام آفرینش و صفحات جالب و دواوین و لوحه‏های دل انگیز شعر و نقاشی و خط که از دست سحر آفرین استادان چیره دست، ظهور یافته، او را مجذوب و مشعوف ساخته و نظرش را به سمت خود معطوف می‌دارد.

جمال و زیبائی و کمال ورهیافت در محضر نقاش و قلم ساز و صحنه پرداز و معمار و مبدع جمیلة هستی است که منشاء هنرهای زیباست. علاقة به زیبائی که فطری آدمی است، ذوق را می شکوفاند تا هر آنچه نشانی از زیبائی و جمال دارد و دفتری از معرفت کردگار همراه، او را ملهم کند و ذوق هنرمند آنرا با اندیشه‏های عمیق و دقیق خود درامیخته، به صورت اثر و هنر در منظر و مرآی باهوشان و سرمستان می ناب هستی که معرفت تام و تمام است قرار دهد[2].

جمال شاهد مقصود چشم بر راه است        بکوش و پاک کن آئینه از غبار اینجا[3]

هنر همچون مقولة عشق است که رفتن در وادی آن وتحقیق پیرامونش ابتدا سهل می نماید: اما وقتی دستی بر آن گرفتی حرارتش وجود را می سوزاند و تنها آنان که صابرند و به پایمردی ثابت و جانشان مجذوب معشوق ازلی تا شهر حق الیقین پیش می رانند.[4]

الا یا ایها ساقی ادرکاسا و ناولها          که عشق آسان نمود اول ولی افتاد مشکلها[5]

در این مجموعه گردآوری شده من سعی کردم تاثیر سبکها و شیوه‌هایی که بر روی کار من اثر گذاشته‌اند را بررسی کنم و مقدمه‌ای باشد برای آشنا شدن بیشتر شما با سبک شخصی من و مکتبهایی که راهگشای سبک من بوده‌اند.

با پرداختن به سبک کوبیسم و اکسپرسیونیسم و شیوة کولاژ سعی کرد‌ه‌ام تاثیر این سبکها و تکنیک را بر روی آثارم شرح دهم و اینکه به وسیله آشنایی با این سبکها و شیوه های هنری  چه راهکارهایی در پیش روی من قرار گرفته‌ است و به چه صورت راهگشای آثار هنری من بوده‌اند.

2-معنی هنر:

در ابتدا با بیان معنی هنر و بررسی آن از نظر علمی و معنایی این مجموعه را آغاز می کنم:

«هنر به ضم اول و فتح دوم، اوستا hunara. عظمت،‌استعداد، قابلیت هنری باستان Sunara] انسان فاضل[ سانسکریت Sundara زیبا، قشنگ. پهلوی hunar- ارمنی hnar- افغانی و بلوچی henar- کردی huner (فن و معرفت) صنعت، معرفت امری توام با ظرافت و ریزه کاری. هنرهای زیبا- صنایع مستظرفه»[6]

«هنر ART در معنای عام و انتزاعی، به هر گونه فعالیتی اشاره دارد که هم خود انگیخته و هم مهار شده باشد. بنابراین، (هنر) از فرایندهای طبیعت متمایز است (برخی هنرمندان اروپایی سدة بیستم با گزینش شیء یافته به عنوان اثر هنری، این مرز را از میان برداشته‏اند). در این معنای کمتر مصطلح، تمامی ابداعات و ساخته‏های مبتنی بر قوه خلاقه بشری در زمرة (هنر) به شمار می‌آیند.

ولی اصطلاح هنر، در معنای مشخص، به فعالیتهای چون نقاشی، پیکره سازی، طراحی گرافیک، معماری، موسیقی، شعر،‌رقص، تئاتر و سینما اطلاق می شود. در گذشته، سعی بر این بود که هنرها را به دو دسته هنر زیبا و (هنر سودمند)[7]

تقسیم کنند: هنر زیبا در خدمت هیچ مقصودی آجل نیست، و فراوردة آن ارزشی در خور دارد (مثلا: نقاشی)، هنر سودمند واجدهدفی فراتر از خود فراورده است (مثلا: سفالینة منقوش). امروزه، این نوع تقسیم بندی منسوخ نشده است».[8] در اینجا می توانم سخنی از تولستوی بیاورم که به عقیده من بسیار درست است که : «به رغم خروارها کتابی که درباره هنر نوشته شده، تاکنون هیچ تعریف دقیقی از هنر در دست نیست. سببش این است که در شالودة مفهوم هنر، مفهوم زیبایی را قرارداده‏اند»[9]

1-2ـ هنر از دیدگاه بزرگان نقاشی

من در این مجموعه به دلیل اینکه به توضیحاتی در باره مکتب کوبیسم و اکسپرسیونیسم پردخته‌ام و برخی از پیشگامان این دو مکتب را معرفی کرده ‌ام در این مبحث سعی کرده ام از بزرگان مکتبها و سبکهای دیگر هنری سخنانی و نظریاتی بیاورم تا با این اساتید و این هنرمندان نیز آشنایی مختصری به دست آوریم.

اوژن دلاکروآ[10] (1798- 1863 میلادی)              Eugene Delacroix

دلاکروا دفترچه خاطرات خود را در سال 1822 آغاز کرد آن را به طور نامنظم تا هنگام مرگش در سال 1863 ادامه داد. او چنین نوشت (من آن را فقط برای خودم می نویسم، بدین امید که مرا شادی بسیار بخشد) این مطلب را دلاکروا در تاریخ 20 اکتبر 1853 در شامپروسی در دفتر خاطرات خودنوشت.

چقدر نقاشی را می ستایم صرفا خاطرة بعضی تصویرها، حتی وقتی هم آنها را نمی بینم، احساس تکان دهنده را در تمام وجودم برمی انگیزاند[11]…

اثری که هنر درموجودات حساس پدید می آورد بسیار رمزآلود است: اثر مبهم، اگر شخص بکوشد امری را توصیف کند، آن را روشن و پرقدرت بیان می‌کند و من قویاً براین باورم که ما نیز همیشه به احساسی که اشیا در ما پدید می آورند نیز چیزی می‌افزائیم. شاید تنها دلیلی که موجب می شود این کارها تا این حد مرا شاد کنند این باشد که به احساسهای درونی من پاسخ می دهند.

نوعی احساس به اصطلاح  «ملموس» که ویژة نقاشی است، که شعر و موسیقی نیز این احساس را در شخص پدید می آورند. شما از نمایش واقعی اشیا لذت می برید چنانکه گویی واقعا آنها را می بینید و در همان حال معنایی که تصاویر برای ذهن دارند شما را سرگرم می‌کند و شادتان می سازد. این شکلها و نقشها که در نظر و ذهن شما تداعی کننده کیفیت واقعی خود هستند، همچون پلی استوارند که نیروی تخیل شما بر آن جای می گیرد و به احساس مرموز و عمیقی که شکلها برای آن مانند حروف خط تصویری هستند، راه می‌یابد[12]. (تصویر شماره 1)

[1] - شمس مغربی. دیوان کامل ص 121.

[2] - بسیج، احمدرضا- فلسفه هنر- ص 1-2.

[3] - صائب تبریزی. کلیات صائب. مقدمه و شرح حال به قلم امیری فیروزکوهی- ص 80

[4] - بسیج، احمدرضا- فلسفه هنر- ص 2-3.

[5] - حافظ، دیوان حافظ براساس نسخة قدسی، مقدمه و تحقیق از عزیزا… .

[6] - برهان قاطع. محمد حسین بن خلف تبریزی- جلد چهارم- ص 2381 پاورقی.

[7] -پاکباز، روئین- دایره المعارف هنر- ص 651.

[8] - روئین پاکباز- دایره المعارف هنر- ص 651

[9] - تولستوی- لئون- هنر چیست؟- ترجمة کاوةدهقان- ص 52.

[10] - نقاش فرانسوی و مهم ترین نماینده سبک رمانتیک.

[11] - جنسون، ه.و- سرچشمه های نخستین هنر مدرن- ص 15.

[12] - جنسون، ه.و- سرچشمه های نخستین هنر مدرن- ترجمه: ابوالقاسم جزایری- ص 16.