زندگی نامه دکتر شهید چمران

فرمت : WORD                                            تعداد صفحه :29

سخن گفتن از شهیدی با ابعاد گوناگون، ‌از اسوه‏ای که جمع اضداد بود، از آهن و اشک، ‌از شیر بیشة نبرد و عارف شب‏های قیرگون، از پدر یتیمان و دشمن سرسخت کافران بسیار سخت بلکه محال است.

سخن گفتن از شهید دکتر مصطفی چمران، این مرد عمل و نه مرد سخن، این نمونه کامل هجرت، جهاد و شهادت، این شاگرد مکتب علی(ع)، این مالک‏اشتر جنوب لبنان و حمزة کربلای خوزستان سخت و دشوار است. چرا که حتی نمی‏توان یکی از ابعاد وجودی او را آنگونه که هست، توصیف کرد و نبایست انتظار داشت که بتوانیم تصویر کاملی در این مختصر از او ترسیم نمایئم، که مردان و رهروان راه علی(ع) و حسین(ع) را با این کلمات مادی و معیارهای خاکی نمی‏شود توصیف نمود و سنجید.

این مروری است گذرا و سریع، بر حیات کوتاه اما پرحادثه و سراسر تلاش، ایثار، عشق و فداکاری شهید دکتر مصطفی چمران.

تـولد:

دکتر مصطفی چمران در سال 1311 در تهران، خیابان پانزده خرداد، بازار آهنگرها، سرپولک متولد شد.

تحصیـلات:

وی تحصیلات خود را در مدرسه انتصاریه، نزدیک پامنار، آغاز کرد و در دارالفنون و البرز دوران متوسطه را گذراند؛ در دانشکده فنی دانشگاه تهران ادامه تحصیل داد و در سال 1336 در رشتة الکترومکانیک فارغ‏التحصیل شد و یک‏سال به تدریس در دانشکدة‌ فنی پرداخت.

وی در همة دوران تحصیل شاگرد اول بود. در سال 1337 با استفاده از بورس تحصیلی شاگردان ممتاز به امریکا اعزام شد و پس از تحقیقات‏علمی در جمع معروف‏ترین دانشمندان جهان در دانشگاه کالیفرنیا و معتبرترین دانشگاه امریکا –برکلی- با ممتازترین درجة علمی موفق به اخذ دکترای الکترونیک و فیزیک پلاسما گردید.


فعـالیت‏های اجتماعی:

از 15سالگی در درس تفسیر قرآن مرحوم آیت‏الله طالقانی، در مسجد هدایت، و درس فلسفه و منطق استاد شهید مرتضی مطهری و بعضی از اساتید دیگر شرکت می‏کرد و از اولین اعضاء انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه تهران بود. در مبارزات سیاسی دوران دکتر مصدق از مجلس چهاردهم تا ملی شدن صنعت‏نفت شرکت داشت و از عناصر پرتلاش در پاسداری از نهضت‏ملی ایران در کشمکش‏های مرگ و حیات این دوره بود. بعد از کودتای ننگین 28 مرداد و سقوط حکومت دکتر مصدق،‌ به نهضت مقاومت ملی ایران پیوست و سخت‏ترین مبارزه‏ها و مسئولیت‏های او علیه استبداد و استعمار شروع شد و تا زمان مهاجرت از ایران، بدون خستگی و با همه قدرت خود، علیه نظام طاغوتی شاه جنگید و خطرناک‏ترین مأموریت‏ها را در سخت‏‏ترین شرایط با پیروزی به انجام رسانید.

در امریکا، با همکاری بعضی از دوستانش، برای اولین‏بار انجمن اسلامی دانشجویان امریکا را پایه‏ریزی کرد و از مؤسسین انجمن دانشجویان ایرانی در کالیفرنیا و از فعالین انجمن دانشجویان ایرانی در امریکا به شمار می‏رفت که به دلیل این فعالیت‏ها، بورس تحصیلی شاگرد ممتازی وی از سوی رژیم شاه قطع می‏شود. پس از قیام خونین 15 خرداد سال 1342 و سرکوب ظاهری مبارزات مردم مسلمان به رهبری امام‏خمینی(ره) دست به اقدامی جسورانه و سرنوشت‏ساز می‏زند و همه پل‏ها را پشت‏سر خود خراب می‏کند و به همراه بعضی از دوستان مؤمن و هم‏فکر، رهسپار مصر می‏شود و مدت دو سال، در زمان عبدالناصر،‌ سخت‏ترین دوره‏های چریکی و جنگ‏های پارتیزانی را می‏آموزد و به عنوان بهترین شاگرد این دوره شناخته می‏شود و فوراً مسئولیت تعلیم چریکی مبارزان ایرانی به عهدة او گذارده می‏شود.

به علت برخورداری از بینش عمیق مذهبی، از ملی‏گرایی ورای اسلام گریزان بود و وقتی در مصر مشاهده کرد که جریان ناسیونالیسم عربی باعث تفرقة مسلمین می‏شود، به جمال عبدالناصر اعتراض کرد و ناصر ضمن پذیرش این اعتراض گفت که جریان ناسیونالیسم عربی آنقدر قوی است که نمی‏توان به راحتی با آن مقابله کرد و با تأسف تأکید می‏کند که مات هنوز نمی‏دانیم که بیشتر این تحریکات از ناحیة دشمن و برای ایجاد تفرقه در بین مسلمانان است. به دنبال آن، به چمران و یارانش اجازه می‏دهد که در مصر نظرات خود را بیان کنند.

تحقیق در مورد بررسی وضعیت خدمات تحویل مدرک و امانات بین کتابخانه ای (جدول و نمودار )

فرمت : WORD                                            تعداد صفحه :38

چکیده
خدمات تحویل مدرک در ایران با استفاده از یک پرسشنامه شامل هشت سؤال بسته و دو سؤال باز که به مراکز امانت‌بین‌کتابخانه‌ای و خدمات تحویل مدرک ایران ارسال گردید، مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس نتایج  این پژوهش، 5/57 درصد از کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع‌رسانی داخلی از خدمات تحویل مدرک خارج از کشور استفاده می‌نمایند و 5/‎97‌ درصد این مراکز هم در زمینه خدمات تحویل مدرک داخل کشور فعالیت می‌نمایند. 8/58 درصد از کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع‌رسانی داخلی استفاده‌کننده از خدمات تحویل مدرک خارج از کشور، از مرکز تهیه مدرک کتابخانه بریتانیا استفاده می‌نمایند. مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران هم با تهیه اطلاعات برای 39 درصد از کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع‌رسانی داخلی، بیشترین خدمات را در بین مراکز داخلی تحویل مدرک، ارائه می‌نماید. هنوز 7/42 درصد از کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع‌رسانی داخلی از پست برای جابه‌جایی مدارک استفاده می‌نمایند. از میان منابع اطلاعاتی مورد استفاده در خدمات تحویل مدرک، مقالات مجلات 3/61 درصد از درخواست‌ها را به خود اختصاص می‌دهند و بالأخره تنگناها و پیشنهادهای این مراکز در زمینه ارائه خدمات تحویل مدرک، مورد مطالعه و ارزیابی قرار گرفته است.
 

کلیدواژه‌ها: خدمات تحویل مدرک/ امانت بین‌کتابخانه‌ای/ تنگناها و پیشنهادها/ ایران
 
مقدمه
تا قبل از دهه 1980 اکثر کتابخانه‌ها سعی داشتند منابع خود را انحصاری نگه‌دارند، اما بعد از این دهه با توجه به رشد فزاینده حجم اطلاعات، ناتوانی در گردآوری تمامی یا حتی بخش عمده‎ای از اطلاعات، ضرورت استفاده از اطلاعات بدون توجه به مکان و محمل نگهداری آن و نیاز شدید استفاده‌کنندگان و کاربران نهایی به اطلاعات روز‎آمد، کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع‌رسانی ناگزیر شدند نیازهای اطلاعاتی آنان را از طریق اشتراک منابع، امانت بین‌کتابخانه‌ای، پایگاه‎های اطلاعاتی، و خدمات تحویل مدرک پاسخ دهند و خدمات تحویل مدرک تجاری به عنوان راه‎حل مناسبی برای دسترسی به اطلاعاتی که در مجموعه‌های محلی موجود نبود، مطرح شد. خدمات تحویل مدرک از رشد مناسبی برخوردار بوده است، به طوری که امروزه اکثر کتابخانه‌های بزرگ و مراکز اطلاع‌رسانی دارای بخش خدمات تحویل مدرک هستند؛ حتی بسیاری از آن‌ها وب سایت خدمات تحویل مدرک خود را در اینترنت راه‎اندازی نموده‎اند و از این طریق به ارائه خدمات تحویل مدرک می‎پردازند. به هرحال یکی از وظایف کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع‌رسانی، تهیه و تحویل مدارک مورد نیاز استفاده‌کنندگان می‌باشد و هنگامی که کتابخانه‌ها قادر به تحویل مدارک از مجموعه موجود در مخازن خود نباشند با استفاده از روش امانت بین‌ کتابخانه‌‌ای یا توسل به تحویل اطلاعات از طریق پایگاه‎های اطلاع‌رسانی و مراکز ارائه‌دهنده خدمات تحویل مدرک داخلی و خارجی، اطلاعات مورد نیاز مراجعان را تهیه و تحویل آنان می‌نمایند.
«واژه‌‎نامه پیوسته کتابداری و اطلاع‌رسانی»[1] تحویل مدرک را تهیه مدارک منتشر شده یا منتشر نشده به شکل چاپی، میکروفرمی یا دیجیتالی و براساس دریافت هزینه‌ای مشخص برای هر درخواست، می‎داند و یادآور می‌شود که در اکثر کتابخانه‌ها خدمات تحویل مدرک توسط بخش امانت بین‌ کتابخانه‌‌ای اداره می‌شود، با این تفاوت که این خدمات مبتنی بر دریافت هزینه می‌باشند.

تعریف مسئله
رشد فزاینده حجم انتشارات از یک طرف و کاهش بودجه خرید کتابخانه‌ها از طرف دیگر، بالا رفتن انتظارات مراجعان و کاربران کتابخانه‌ها و نیاز شدید مراکز اطلاع‌رسانی به همکاری برای پاسخگویی به این نیازها، کمبود فضا و نیروی انسانی، لزوم دسترسی سریع به اطلاعات و دلایلی از این قبیل، باعث شده‌اند که کتابخانه‌ها راه‌های گوناگون دسترسی به اطلاعات را بیازمایند. یکی از این موارد، استفاده از خدمات تحویل مدرک است. خدمات تحویل مدرک راه حل مناسبی برای دسترسی به اطلاعاتی است که در کتابخانه‌ها موجود نیست. با توجه به اهمیت خدمات تحویل مدرک در پاسخگویی به نیازهای اطلاعاتی استفاده‌کنندگان و دسترسی به اطلاعات مورد نیاز آنان و سهولت استفاده از این خدمات، توسعه زیرساخت‎ها و بررسی شرایط موجود، آشنایی با مراکز اصلی این خدمات و شناسایی تنگناها و راهکارهای لازم به منظور بهبود و به کارگیری هر چه بیشتر این خدمات، ضروری به نظر می‌رسد. بالأخره با توجه به تعداد فراوان مراکز تحقیقاتی و آموزشی که از خدمات تحویل مدرک خارج از کشور استفاده می‌نمایند و همچنین جامعه رو به رشد دانشجویان تحصیلات تکمیلی در رشته‌های مختلف علمی و وجود تعداد بسیار محققین فعال در سطح کشور، لزوم استفاده هر چه بیشتر از خدمات تحویل مدرک در داخل و خارج از کشور به منظور جوابگویی به نیاز‎های پژوهشگران و نیز سازمان‎ها، محسوس است.

پیشینه پژوهش در جهان
      «الیزابت فینی» (Finnie, 1998) در کتاب «تحویل مدرک» به اهمیت خدمات تحویل مدرک در جهان امروز و فرصت‎های جدیدی که نتیجه ظهور فناوری‌های نوین اطلاعاتی است اشاره می‎کند و رهنمودهایی برای انتخاب بهترین عرضه‌کنندگان خدمات تحویل مدرک و چگونگی رویارویی با مسائل مختلف نظیر انتخاب تجهیزات، تدوین شاخص‎های عملکردی، برآورد هزینه خدمات تحویل مدرک و یکپارچه‌‎سازی خدمات جدید در چارچوب کاری موجود، ارائه می‌نماید.
«آن موریس» و «اما بلگ» (Morris & Blagg, 1998) در تحقیق خود با عنوان «مسائل جاری خدمات تحویل مدرک در کتابخانه‌های دانشگاهی انگلستان» نتایج تحقیقات خود را در حوزه خدمات تحویل مدرک و امانت بین‌ کتابخانه‌‌ای در کتابخانه‌های دانشگاهی بریتانیا ارائه می‌نمایند و موضوعاتی از قبیل موجودی کتابخانه‌ها، دستیابی و استفاده از خدمات تحویل مدرک، روش‎های درخواست و تحویل مدرک از کارگزاران، روش‎های ارسال مدرک، هزینه، درخواست موضوعات مختلف و انواع مواد، کیفیت تحویل مدرک، طول زمان درخواست تا دریافت، آسانی استفاده و رضایت استفاده‌کنندگان در 165 کتابخانه دانشگاهی بریتانیا، و استفاده آن‌ها از انواع کارگزاران تحویل مدرک را مورد مطالعه قرار می‌دهند و نتیجه می‌گیرند که همه کتابخانه‌ها از «بی‌ال‌دی‌اس‌سی»[2] استفاده می‎کنند و بیشترین تقاضا از این کارگزار به عمل آمده است. همچنین تعداد نسبتاً زیادی از کتابخانه‌ها به ترتیب از «بی‌ال‌دی‌اس‌سی» و «آنکاور»[3] استفاده می‎کنند. «اُسی‌ال‌سی»[4]، «بی‌ام‌ای»[5]، «یو‌ام‌آی»[6]، «انبار»[7] و «لامدا»[8]، تهیه‌کنندگان محلی و منطقه‌ای و دیگر تهیه‌کنندگان در مراحل بعدی قرار دارند.
«کتی بیرچ»(Brich, 1999)  در مقاله‌ای با عنوان «طرح دستیابی به مدارک: ارزیابی کارگزاران تجاری خدمات تحویل مدرک» با مراجعه به سیاهه موضوعی کارگزاران تحویل مدرک در سایت «فیدو» هفت کارگزار را که در حوزه‌های زیست‌شناسی، شیمی، مهندسی الکترونیک، و مهندسی عمران فعالیت می‌نمایند، براساس معیارهای «پوشش موضوعی»، «روش‎های تحویل»، «توانایی در خدمات آگاهی‌رسانی جاری»، «روش‎های سفارش مدارک»، «امنیت»، «هزینه اشتراک»، «هزینه تحویل مدارک»، «روش‎های پرداخت»، «سطوح خدمات» و «دوره زمانی از درخواست تا دریافت» مورد ارزیابی قرار می‌دهد.
مقاله‌ای از «مری ئی. جکسن»(Jackson, 1997) پیشینه و اهداف طرح امانت ‎بین‌کتابخانه‌ای و تحویل مدرک در امریکای شمالی را تشریح می‌نماید و گرایش‎های اخیر در امانت ‎بین‌کتابخانه‌ای و تحویل مدرک را به اختصار بیان می‌دارد. به علاوه سه اولویت فنی این طرح شامل عملکرد گروه تکمیل‎‌کنندگان پروتکل امانت‎ بین‌کتابخانه‌ای، ابتکارات «انجمن کتابخانه‌های تحقیقاتی» در ارتباط با امانت‎ بین‌کتابخانه‌ای و تحویل مدرک را به تفصیل شرح می‌دهد. «مری ئی. جکسن» عضو «انجمن کتابخانه‌های تحقیقاتی»، در هر دو زمینه (امانت ‎بین‌کتابخانه‌ای و تحویل مدرک) صاحبنظر است. اثری که اخیراًَ با عنوان «سنجش عملکرد امانت بین‌ کتابخانه‌‌ای در کتابخانه‌های دانشکده‎ای و تحقیقاتی در امریکای شمالی»، منتشر نموده یک بررسی درازمدت از تحویل مدرک، روش‎ها، و خدمات پیشنهادی به وسیله کتابخانه‌ها است.

بررسی نیازهای اطلاعاتی محققین علوم زلزله

فرمت : WORD                                            تعداد صفحه :30

کیده
هدف اصلی این پژوهش، بررسی عوامل و راهکارهای موءثر در رفع نیازهای اطلاعاتی محققین علوم زلزله در دو حوزهء پژوهشی می‌باشد.
در این مطالعه ارتباط بین متغیرهای نوع کار، مدرک تحصیلی، و تجربهء محققین با میزان استفادهء آنها از منابع اطلاعاتی مورد بررسی قرار می‌گیرد و با تجزیه و تحلیل اطلاعات به‌دست آمده، ابتدا با منابع و روش‌های کسب اطلاع در جامعهء فوق آشنا می‌شویم و سپس مسائل و مشکلات آن‌ها در راه تأمین نیازهای اطلاعاتی تعیین می‌گردد.
سابقه بررسی نیازها و کاربردهای اطلاعات به دههء 1920 میلادی برمی‌گردد، ولی کار عملی در این زمینه برای اولین بار در سال 1950 در آمریکا شروع گردید. اولین دورهء تحقیقات مربوط به نیازهای اطلاعاتی و کاربران آن‌ها به اطلاعات علمی و فنی اختصاص دارد. بعد از مطالعات بر روی استفاده‌کنندگان از اطلاعات علمی و فنی، نوبت به تحقیق در مورد کاربران علوم اجتماعی رسید و ادامه یافت.
در سال 1970 میلادی تلاش کشورهای دیگر برای بررسی نیازهای اطلاعاتی و استفاده از منابع اطلاعاتی و علوم و فن‌آوری را شاهد هستیم. در این راستا تحقیقات دربارهء نیازها و مصارف اطلاعاتی به‌صورت یک پدیده جهانی درآمد و به کشورهای دیگر سرایت کرد.
مروری بر تحقیقات در زمینهء "نیازهای اطلاعاتی" تا سال 1985 نشان می‌دهد که این پژوهش‌ها عمدتاً بر روی گروه‌ها یا سیستم‌هایی مانند مهندسان و دانشمندان علوم و فن‌آوری متمرکز بوده است. اما در سال‌های اخیر بررسی نیازهای اطلاعاتی در رشته‌های تخصصی انجام می‌شود که سهم گروه‌های پزشکی به‌ویژه زیست پزشکی بیش‌تر از دیگران است.
در سال 1988، پژوهشی دربارهء رفتار اطلاع‌یابی دانشمندان رشته زمین‌شناسی، توسط "بیکتلر" و "وارد" انجام گرفت. اطلاعات لازم از طریق مصاحبه و پرسشنامه جمع‌آوری شد. نتایج تحقیق نشان داد که نشریات ادواری و تماس‌های شخصی از اهمیت بسیار بالایی برخوردارند. ولی زمین‌شناسان علاقه کم‌تری به جستجوی شخصی اطلاعات دارند. به گفتهء برخی از آن‌ها، نیاز مبرمی به آموزش خدمات اطلاع‌رسانی و منابع و روش‌های جستجوی اطلاعات احساس می‌شود. الگوی جستجوی آن‌ها بسته به حرفه، فرصت و محدودهء زمانی و مسائل ناشی از فشار کار متفاوت است. از جمله دلایلی که برای شکست این گروه در تهیهء منابع ذکر شده، به موارد زیر می‌توان اشاره نمود:
1- کمبود زمان کافی برای جستجوی اطلاعات،
2- مشکل دسترسی به مواد به علت دیرکرد منابع،
3- کیفیت اطلاعات منتشر شده،
4- مشکل بازیابی مفاهیم زمین‌شناسی،
5- مشکلات مربوط به اشاعه اطلاعات،
6- زبان غیرانگلیسی برخی از متون (10).
تا نیمه دوم سال 1996 بنا بر مستندات LISA، 676 عنوان مطالعه که اختصاصاً به بررسی نیازهای اطلاعاتی پرداخته، انجام گرفته است. در بیش از 2000 عنوان از اطلاعات گردآوری شده در LISA تا 1996 یکی از محورهای بررسی، نیازهای اطلاعاتی بوده است و در بیش از 7000 رکورد، به‌طور مستقیم یا غیرمسقیم به "نیازهای اطلاعاتی" اشاره شده است (2، ص6).
با توجه به افزایش سریع حجم اطلاعات و لزوم دسترسی به یافته‌های جهانی در حوزهء علوم زلزله، پژوهش حاضر درصدد است به بررسی و شناسایی نیازهای اطلاعاتی محققین این گروه (در دو حوزهء پژوهش) بپردازد و ضمن شناسایی موانع و مشکلات موجود در راه دسترسی به اطلاعات علمی، پیشنهادهای لازم را برای توسعه و بهبود خدمات اطلاع‌رسانی در این رابطه، ارائه نماید.
روش و جامعهء پژوهش
در این تحقیق، از روش پیمایش توصیفی استفاده می‌گردد و به توصیف عینی و واقعی نیازهای اطلاعاتی محققین علوم زلزله در دو حوزه پژوهشی پرداخته می‌شود. جامعهء مورد پژوهش این تحقیق را محققین علوم زلزله دارای مدرک کارشناسی ارشد و بالاتر در دو حوزهء پژوهشی واقع در شهر تهران یعنی موءسسه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله، و موءسسهء ژئوفیزیک تشکیل می‌دهند. از آنجا که کل افراد جامعهء مورد نظر با ویژگی‌های فوق، شامل 50 نفر بود، نمونه‌گیری انجام نپذیرفت و کل جامعه مورد مطالعه قرار گرفت.
اطلاعات مورد نیاز پژوهش، از طریق پرسشنامه جمع‌آوری شد. پس از بررسی نظرات و پاسخ‌ها دربارهء پرسشنامهء مقدماتی و انجام اصلاحات لازم، پرسشنامهء نهایی با مجموعه 21 سوءال بسته و 5 سوءال باز، بین 50 نفر از محققین (یعنی کل جامعهء مورد پژوهش) توزیع گردید که با پیگیری‌های متعدد، 36 پرسشنامه تکمیل و عودت داده شد.
خلاصهء یافته‌های پژوهش
از لحاظ توزیع پراکندگی محققین در جامعهء آماری مورد مطالعه، 4/44 درصد در موءسسه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله و 5/55 درصد در موءسسه ژئوفیزیک و به‌کار اشتغال دارند.
1- اطلاعات مربوط به خصوصیات شخصیتی محققین
- در این پژوهش 35 نفر از محققین مرد و تنها یک نفر از محققین زن شرکت داشته‌اند. درصد کم پاسخ‌دهندگان زن (7/2 درصد) را می‌توان به اشتغال کم‌تر بانوان در بخش زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله مرتبط دانست.
- دارندگان مدرک فوق‌لیسانس در دو حوزه، 6/66 درصد و دارندگان مدرک دکترا 3/33 درصد جامعهء آماری را تشکیل می‌دهند، بدین ترتیب مرتبه علمی بیش از 60 درصد اعضا مربی، 25 درصد استادیار و 3/8 درصد دانشیار می‌باشد.
- بیش از نیمی از محققین دارای سابقه کار کم‌تر از 10 سال می‌باشند. این مسئله بیانگر فعالیت کادر هیئت علمی جوان در این دو حوزه پژوهشی می‌باشد.

بررسی عملکرد طرح تعمیم خدمات کتابخانه ای (جدول و نمودار)

فرمت : WORD                                            تعداد صفحه :25

کیده‌
ایجاد امکان‌ دسترسی‌ مستقیم‌ به‌ خدمات‌ کتابخانه‌ها و بهره‌مندی‌ از خدمات‌ آنها به‌ عنوان‌ روش‌ پیشنهادی‌ برای‌ تکمیل‌ روش‌ «امانت‌ بین‌ کتابخانه‌ها»، حدود پنج‌ سال‌ پیش‌ از سوی‌ مرکز اطلاعات‌ و مدارک‌ علمی‌ ایران‌ پیشنهاد و در قالب‌ «طرح‌ تعمیم‌ خدمات‌ کتابخانه‌های‌ تخصصی‌ به‌ افراد غیر عضو» طی‌ سال‌های‌77ـ1374 به‌ صورت‌ آزمایشی‌ به‌ مرحله‌ اجرا درآمد.
بر اساس‌ این‌ طرح‌، افراد زیر پوشش‌ می‌توانستند با ارائه‌ کارت‌ عضویت‌ در طرح‌، به‌ کتابخانه‌ها مراجعه‌ و از کلیه‌ خدمات‌ آنها در محل‌ استفاده‌ کنند و در صورت‌ نیاز با ارائه‌ کارتی‌ به‌ نام‌ کارت‌ امانت‌، کتاب‌ مورد نیاز خود را برای‌ مدتی‌ به‌ امانت‌ گیرند.
این‌ طرح‌ با زیر پوشش‌ قرار دادن‌190 کتابخانه‌ وابسته‌ به‌ 64 دانشگاه‌ و مؤسسه‌ پژوهشی‌ زیر پوشش‌ وزارت‌ فرهنگ‌ و آموزش‌ عالی‌، که‌ در مجموع‌ دارای‌212/391/5 جلد کتاب‌ بودند، تمهیداتی‌ را برای‌ دسترسی‌ مستقیم‌ حدود 772/36 دانشجوی‌ تحصیلات‌ تکمیلی‌ و 565/15 عضو هیئت‌ علمی‌ رسمی‌ و رسمی‌ آزمایشی‌ زیر پوشش‌ به‌ این‌ منابع‌ را فراهم‌ آورد که‌ در مجموع‌، در طول‌ اجرا ی‌ آزمایشی‌، 020/19 جلد کتاب‌ در سطح‌ 148 کتابخانه‌، 54 دانشگاه‌ و موسسه‌ پژوهشی‌ موجود در 31 شهر کشور توسط‌179/7 دانشجوی‌ تحصیلات‌ تکمیلی‌ و 520 عضو هیئت‌ علمی‌ مورد استفاده‌ قرار گرفتند.
این‌ مقاله‌، به‌ بررسی‌ عملکرد این‌ طرح‌ در طول‌ اجرای‌ آن‌ با توجه‌ به‌ میزان‌ ارتباط‌ دانشگاه‌ها و موسسه‌های‌ پژوهشی‌ زیر پوشش‌ طرح‌ از نظر تبادل‌ کتاب‌ با یکدیگر با در نظر گرفتن‌ پراکندگی‌ آنها در سطح‌ شهرهای‌ کشور، گرایش‌ موضوعی‌ و زبان‌ کتاب‌های‌ مبادله‌ شده‌،تراکم‌ میزان‌ مبادلات‌ در ماه‌ها، فصل‌ها و سال‌های‌ مختلف‌ و میزان‌ خسارت‌های‌ وارد شده‌ در حین‌ اجرای‌ طرح‌ می‌پردازد.
برای‌ سهولت‌ توصیف‌ و تحلیل‌ داده‌های‌ موجود در گزارش‌، از جدول‌ و نمودار نیز استفاده‌ شده‌ است‌.

 

«تعمیم‌ خدمات‌ مستقیم‌ کتابخانه‌» راهکاری‌ است‌ که‌ امکان‌ دسترسی‌ مستقیم‌ و بدون‌ واسطه‌ به‌ خدمات‌ و مجموعه‌های‌ کتابخانه‌ها را بدون‌ نیاز به‌ عضویت‌ درکتابخانه‌ها فراهم‌ می‌آورد. این‌ روش‌ که‌ در کنار روش‌ «امانت‌ بین‌ کتابخانه‌ها»، استفاده‌ همزمان‌ از خدمات‌ و مدارک‌ علمی‌ موجود در کتابخانه‌های‌ مختلف‌ را تسهیل‌ و تضمین‌ می‌کند، مستلزم‌ طراحی‌ سیستمی‌ بود که‌ تمهیدات‌ لازم‌ را برای‌ بهره‌مندی‌ مستقیم‌ از تمامی‌ خدمات‌ کتابخانه‌ها، از طریق‌ رویه‌هایی‌ هماهنگ‌ و استاندارد، فراهم‌ آورد. فراهم‌ آوردن‌ امکان‌ دسترسی‌ مستقیم‌ می‌توانست‌ بهره‌وری‌ کتابخانه‌ها را از جنبه‌های‌ زیر افزایش‌ می‌دهد (علیدوستی‌1375):
1) شعاع‌ خدمات‌ هر کتابخانه‌ تا سطح‌ کل‌ کشور افزایش‌ می‌یابد.
2) مدارک‌ موجود در هر کتابخانه‌ در سطح‌ کشور قابلیت‌ استفاده‌ می‌یابند.
3) محدودیت‌ خدمات‌ کتابخانه‌ها به‌ اعضای‌ خاص‌ از بین‌ می‌رود.
4) بدون‌ صرف‌ هزینه‌ خرید مدارک‌، منابع‌ کتابخانه‌ها ــ با امکان‌ استفاده‌ همزمان‌ از آنها ــ تقویت‌ و شکاف‌ بین‌ وضعیت‌ استاندارد و وضعیت‌ موجود در کتابخانه‌ها از طریق‌ کاهش‌ نیاز به‌ مجموعه‌های‌ پایه‌ در آنها کم‌ می‌شود.
5) وحدت‌ رویه‌ برای‌ استفاده‌ از خدمات‌ مستقیم‌ کتابخانه‌ها ایجاد می‌شود و سردرگمی‌ مراجعان‌ در دنبال‌ کردن‌ رویه‌های‌ مستقل‌ هر کتابخانه‌ به‌ صورت‌ جداگانه‌ از بین‌ می‌رود.
این‌ روش‌ که‌ در قالب‌ «طرح‌ تعمیم‌ خدمات‌ کتابخانه‌های‌ تخصصی‌ به‌ افراد غیر عضو» (1) در طی‌ سال‌های‌77ـ1374 با نظارت‌ و مرکزیت‌ مرکز اطلاعات‌ و مدارک‌ علمی‌ ایران‌ (2) به‌ اجرا درآمد، امکان‌ بهره‌گیری‌ مستقیم‌ و همزمان‌ از خدمات‌کتابخانه‌های‌ وابسته‌ به‌ دانشگاه‌ها و موسسه‌های‌ پژوهشی‌ زیر پوشش‌ وزارت‌ فرهنگ‌ و آموزش‌ عالی‌ (3) را برای‌ پاسخگویی‌ به‌ نیازهای‌ اطلاعاتی‌ حدود 52337 دانشجوی‌ تحصیلات‌ تکمیلی‌ و عضو هیئت‌ علمی‌ واجد شرایط‌ عضویت‌ در طرح‌، فراهم‌ آورد.
براساس‌ این‌ طرح‌، افراد واجد شرایط‌ پس‌ از عضویت‌ در طرح‌، با ارائه‌ کارتی‌ به‌ نام‌ کارت‌ عضویت‌ می‌توانستند به‌ کلی ه‌ کتابخانه‌های‌ زیرپوشش‌ مراجعه‌ و از تمامی‌ خدمات‌ آنها ــ که‌ طبق‌ مقررات‌ هر کتابخانه‌، برای‌ اعضا، در محل‌ ارائه‌ می‌شد ــ استفاده‌ کنند. این‌ کتابخانه‌ برای‌ هر نوبت‌ امانت‌ کتاب‌، یک‌ برگ‌ آمار (که‌ شامل‌ کد کتابخانه‌ مقصد، تاریخ‌ امانت‌، عنوان‌ کتاب‌(های‌) امانت‌ داده‌ شده‌ بود) دریافت‌ و برای‌ مرکز ارسال‌ می‌کرد.
در صورتی‌ که‌ فردی‌ کتاب‌ امانتی‌ را در پایان‌ مهلت‌ مقرر به‌ کتابخانه‌ باز نمی‌گرداند، کارت‌ امانت‌ وی‌ باطل‌ و از مرکز درخواست‌ جبران‌ خسارت‌ می‌شد و این‌ مرکز نیز بلافاصله‌ خسارت‌ وارده‌ را جبران‌ می‌کرد. خسارت‌های‌ پرداخت‌ شده‌ در گلوگاه‌هایی‌ مانند زمان‌ فراغت‌ از تحصیل‌ و تصفیه‌ حساب‌، از افراد متخلف‌ دریافت‌ می‌شد.

هدف‌ و فایده‌ این‌ بررسی‌
هدف‌ از بررسی‌ عملکرد این‌ طرح‌، تعیین‌ چگونگی‌ ارتباط‌ دانشگاه‌ها و موسسه‌های‌ پژوهشی‌ زیر پوشش‌ آن‌ از نظر تبادل‌ کتاب‌ با یکدیگر، با توجه‌ به‌ میزان‌ پراکندگی‌ آنها در سطح‌ شهرها، گرایش‌ موضوعی‌ و زبان‌ کتاب‌های‌ مبادله‌ شده‌، تراکم‌ میزان‌ مبادلات‌ در ماه‌ها، فصل‌ها و سال‌های‌ مختلف‌ اجرا، و میزان‌ خسارت‌های‌ وارد شده‌ در حین‌ اجرای‌ طرح‌ است‌.
نتایج‌ این‌ بررسی‌ به‌ بهبود برنامه‌های‌ جاری‌، برنامه‌ریزی‌ طرح‌های‌ آتی‌ اشتراک‌ منابع‌، و سیاستگذاری‌های‌ مرتبط‌ با تهی ه‌ منابع‌ اطلاعاتی‌ مورد نیاز در سطح‌ دانشگاه‌ها و موسسه‌های‌ پژوهشی‌ مفید واقع‌ می‌شود.

دانلود مقاله بررسی پایگاه های اطلاعاتی

فرمت : WORD                                            تعداد صفحه :21

چکیده:

نقش غیر قابل انکار پایگاههای اطلاعاتی در اطلاع رسانی مو ضو عی نیست که بتوان ازآن چشم پوشی نمود0 بدین جهت با توجه به تدارک وسیعی که در زمینه ایجاد پایگاههی اطللاعاتی در حوزه اطلاع رسانی صورت گرفته و می گیرد، مطالعه در زمین ساختار، منابع اطلاعاتی، سازماندهی ،ذخیره و باز سازی اطلاعات در این پایگاهها از اهمیت خاصی بر خوردار است 0 این مقاله به مطالعه پیرامون  ساختار،ذخیره و بازیابی اطلاعات در پایگاههای اطلاعاتی مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران پرداخته و همپوشانی بین آنها را بطور اجمال مورد بررسی قرار می دهد0

پایگاه اطلاعاتی چیست؟

پایگاه اطلاعاتی به سیستم نگهداری مجموعه ای از داده ها هم اطلاق می گردد که هدف آن حفظ اطلاعات و اشاعه آن در مواقع لزوم است 0 اطلاعات مورد اشاره، به آن چیزی گفته می شودکه فرد با سازمان برای گردش امور جاری خود به آن نیاز مند است. (1)

داده ها در سیستم پایگاه اطلاعات به گونه ای ذخیره شده اند که از برنامه هائی که آن را به کارمی گیرند، مستقل هستند و از رهیافتی مشترک و کنترل شده برای درج،حذف، تغییر و بازیابی آنها، استفاده شود(2)

یک پایگاه مرکب از عنا صری است که بدون وجود آنها،تحقق پایگاه اطلاعاتی ،مسیر نخواهد بود0

این عناصر عبارتند از:

1-    نیروی انسانی: مجموعه افرادی که به تناسب نقش خود در ایجاد ،حفظ و پویایی پایگاه اطلاعاتی موثرند0 این افراد شامل سه دسته اند : نخست تحلیل گران سیستم و طراحان برنامه های کار بردی که امکان ورود اطلاعات جدید حذف ،ویرایش و بازیابی اطلاعات را فراهم می سازد0 دوم،کاربران نهایی که غایت هدف سیستم ، عرضه اطلاعات به آنها است 0 سوم، مدیریت پایگاه اطلاعاتی و امور سیاست گذاری،تصمیم گیری در مورد کیفیت داده هایی که می بایست ذخیره شود،امنیت اطلاعات و تفسیر نیازهای کار بران نهایی را به عهده دارند0(3)

2-    تجهیزات: تکنو لژی اطلاعات تسهیلات اساسی در زمینه ذخیره، پردازش ،و انتقال اطلاعات ،برای پایگاه های اطلاعاتی مهیا نموده است 0 سرعت پردازش فزونی یافته،حافظه از مرز دو گیگابایت گذشته است و شبکه های محلی (4) و راه دور (5) و سایر تجهیزات جانبی ، به خدمت پایگاههای اطلاعاتی در امده اند 0 یکی از کارکرد های مهم تجهیزات مذکور ، ایجاد امکان گسترش حوزه اشاعه اطلاعات در سطح وسیع است 0

3-    نرم افزار : نرم افزار پل ارتباطی است بین داده های ذخیره شده و کار بران سیستم است 0 اعمال مدیریت بر روی داده ها و انتقال نیازهای کاربران به پایگاه اطلاعاتی ، از طریق نرم افزارهای اطلاعاتی که به سیستم مدیریت داده ها (6) DBMS معروف است ، میسر می گردد0

سیستم مدیریت پایگاه اطلاعاتی، مهمترین بخش نرم افزاری در کل سیستم است و کاربران را از درگیر شدن در سطح سخت افزار ، باز می دارد 0بدین لحاظ ، حیات وپویائی پایگاه اطلاعاتی درگرو توانائی و قدرت نرم افزاری کاربردی است 0

4-    داده ها: اصلاح داده ها غالبآ به عنوان مشاهدات یا واقعیتهای خام، تعریف می شود. داده های کمی در صورت پردازش به وسیله فکر انسان به اطلاعات تبدیل شده و دانش را به وجود می آورد 0( 7 ) یا ویتسن و ارنست ( 8 ) ، اطلاعات را داده هائی که برای تصمیم گیری باارزش اند، تعریف میکنند 0مسلماً عناصر اطلاعاتی – داده ها – برای اینکه در تصمیم گیری با ارزش باشند ، بایستی در زمان مناسب و به شکل مناسب ، به آسانی قابل دسترسی باشند . (9 )

داده ها در سیستم پایگاه اطلاعاتی به عنوان سرمایه سیستم و واقعیتهائی از موجودیت های مختلف ، که بین کاربران مختلف به اشتراک گذارده می شود ، محسوب می گردد و ساختار پایگاه با توجه به خصوصیات عناصر داده ها ، شکل می گیرد0

محاسن پایگاههای اطلاعاتی:

1-    وحدت ویکپارچگی ذخیره داده ها

2-    سهولت ترمیم وتصحیح داده ها

3-    دستیابی سریع ، دقیق و جامع به اطلاعات

4-    جلوگیری از افزونگی و ورود اطلاعات تکراری و متناقص

5-    انعطاف پذیری در ساختار

6-     امکان عرضه اطلاعات به اشکال متنوع و مورد نظر کاربران نهائی

7-    سهولت ارتباط با کاربران نهائی وتسهیل در جستجوی اطلاعات

8-    بهبود امنیت داده ها

9-    مقرون به صرفه بودن از لحاظ اقتصادی (10)

10-  دستیابی به جریان اطلاعات (( به هنگام شده ))

11-  به اشتراک گذاردن داده ها