معلم خلاق 17ص

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 17

معلم خلاق

تغییر نظام آموزشی به منظور سازگاری آن با مقتضیات دوران بازسازی نشان می دهد که ضرورت و نیاز خلاقیت ، پیش از پیش احساس شده است ، در تغییر نظام آموزشی به تجدید نظرهایی کلی و اساسی در زمینه های مختلف نیاز داریم . در این مقاله سعی بر تعلیم و تربیت خلاق ، به ارتباط خلاقی که یاد دهندگان با یادگیرندگان باید داشته باشند می پردازیم . برای ادامه حرکت به سوی تعلیم و تربیت خلاق و به منظور پرورش یادگیرندگان خلاق باید یاد دهندگان یعنی معلمان که ستون های اصلی نظام آموزشی هستند دارای خصوصیات خاصی باشند در این مقاله هدف آن است که بر مبنای دستاوردهای پژوهشگران و مطالعات و تجربیات اینجانب این خصوصیات را تحت سه عنوان بررسی می کنیم :

1- خصوصیات معلم در ارتباط با یادگیرندگان که در برگیرنده ارتباط عاطفی ، آموزشی و اخلاقی ( انضباطی ) است .

2- خصوصیات معلم در ارتباط با خود ( خصوصیات شخصیتی )

3- خصوصیات معلم در ارتباط با یادگیری و آموزش ( فعالیت های شغلی ).

1- خصوصیات معلم در ارتباط با یادگیرندگان

در زمینه خصوصیات معلم در ارتباط با یادگیرندگان سه زمینه عمده را مورد توجه قرار می دهیم .این زمینه ها به ترتیب عبارتند از :

الف : ارتباط عاطفی ب : ارتباط آموزشی

ارتباط عاطفی:

در ایجاد ارتباط عاطفی معلمان خلاق علاوه بر آنچه گفته شد به این گونه فعالیت ها باید بپردازند.

-تشویق و تقویت خلاقیت : بر اساس تحقیقاتی که در ایران توسط محققین انجام شده نشان می دهد که معلمان خلاق در کنار نگرش مثبتی که نسبت به خلاقیت دارند با ابراز علاقه و احترام به برقراری ارتباطی خلاق با یادگیرندگان بویژه یادگیرندگان خلاق ، این توانایی را به صورت های مختلف تایید و تشویق و تقویت می کنند.

-برقرار کردن رابطه عاطفی عمیق : بسیاری از معلمان خلاق مایل به برقرار کردن روابط عمیق و سالم بین خود و یادگیرندگان با یکدیگر هستند آنها بر این عقیده اند که این ارتباط صمیمانه و عمیق عاطفی محیط و شرایط مساعد را پرورش و توسعه خلاقیت فراهم می کنند .این معلمان نه تنها از انتقادات یادگیرندگان خود ناراحت نمی شوند بلکه آنها را تشویق به اظهار نظر و بیان انتقادات خود می کنند.

اارتباط آموزشی : نتایج حاصل از پژوهش ها و تجربیات عملی نشان داده که معلمان خلاق در ارتباط آموزشی خود با یادگیرندگان راههایی مثل استفاده از حواس ، استفاده از روش بحث و گفتگو ، امکان تجربه و خطا ، توجه به کیفیت تفکر ،تکیه بر کیفیت در مقابل کمیت یادگیری ، استفاده از روش کنکاش مغزی ، تکیه بر تفکر واگرا در مقابل تفکر همگرا ، توجه به تفاوت های فردی با یادگیرندگان و روش اداره کلاس را مد نظر دارند.

2- خصوصیات معلم در ارتباط با خود ( خصوصیات شخصیتی )

گوته می گوید ، اندیشیدن آسان است و عمل کردن مشکل ، اما مشکل ترین کارها عمل کردن به آن چیزهایی است که می اندیشیم پس بررسی و پژوهش های کوتاه مدت و بلند مدت نشان داده که افراد خلاق از جمله معلمان خلاق در ابعاد ذهنی ، عاطفی و اجتماعی دارای خصوصیاتی هستند که در ابعاد ذهنی می توان به کنجکاوی شدید توام با شک گرایی و روحیه تجربی (پویندگی ) تمرکز حواس و استمرار در اندیشیدن ، روان بودن در تولید اندیشه توام با روانی کلام ، انعطاف پذیری ذهنی به صورت آزمون ،استقلال فکر و عمل ، مهارت در بازسازی عقاید پشتکار و پایداری ، اعتقاد به خویشتن با نگرش مثبت ( خودباوری ) و ..... پرداخت .

3-خصوصیات معلم در ارتباط با یادگیری و آموزش

بیش از نود درصد از معلمان خلاق معتقدند که خلاقیت در نظامی پا می گیرد که یادگیرنده در یادگیری خود نفش فعال و سازنده داشته باشد و معلم راهنما و تسهیل کننده باشد نه این که معلم مطالب را کاملا پخته و خود نیز به فراگیر بخوراند بلکه بستر و راه را هموار و مناسب سازد آنان وظیفه مهم معلم را بنا کردن شناخت ، تربیت ذهن برای منطقی اندیشیدن و تقویت تفکر خلاق می دانند و یا تسلط بر آموخته های مختلف یا شناخت و به کارگیری روشهای ارزشیابی آموزشی و پرورشی .

خصوصیات معلم پرورش دهنده خلاقیت

مربی یا معلمی که می خواهد یک کلاس ویژ ه ی پرورش خلاقیت را اداره کند و یا این که علاقمند است در جریان تدریس روزمره ی خود به طور جدی پرورش خلاقیت دانش آموزان را هم مدنظر داشته باشد، اگر چنان چه از خصوصیات و نگرش های ویژ ه ای که با ماهیت و فرآیند خلاقیت مناسبت دارد ، برخوردار باشد ،مطمئنا در کار خود بسیار موفق تر عمل خواهد کرد. البته یک چنین معلمی حتما لازم نیست که خودش فردی خلاق باشد ،اما اگر چنان چه شخصا از مهارت های اساسی خلاقیت برخوردار باشد و بتواند عملا از آن ها استفاده کند ،بدون شک در پیش برد و هدایت کلاس و تاثیر گذاری بیش تر و بهتر بر دانش آموزان خود موفقیت بیش تری کسب خواهد کرد.

برخی ویژگی های معلم علاقمند به خلاقیت که داشتن آن ها به بازدهی بیش تر کلاس و تدریس او می انجامد، موارد زیر است :

1- فردی انتقاد پذیر باشد .

2-تحمل عقاید نو دانش آموزان را داشته باشد.

3-از صبر و تحمل بالایی برخوردار باشد .

4-به تفاوت های فردی و منحصر به فرد بودن تک تک دانش آموزان اعتقاد داشته باشد.

5-از انگیزه ای قوی برخوردار باشد.

6-پذیرای ایده ها و نظرات غیر عادی دانش آموزان خود باشد.

پاورپوینت درباره معلم

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

دسته بندی : پاورپوینت

نوع فایل :  .ppt ( قابل ویرایش و آماده پرینت )

تعداد اسلاید : 26 اسلاید

 قسمتی از متن .ppt : 

چارچوب معلمی

مقدمه

همه حرفه ها تعریفی دقیق و جا افتاده از تخصص و فعالیتهای عوامل اجرایی خود – چه تازه کار و چه کارآزموده- دارند و این امر تضمینی همه جانبه برای آن افراد است تا خود و همکارانشان را در بالاترین سطح اجرا نگاه دارند. به همین ترتیب، چارچوب معلمی، نه تنها برای معلمان بلکه برای جامعه وسیعتر آموزشی قابل استفاده است، و این معنا را به ذهن متبادر می سازد که معلمان همانند سایر افراد حرفه ای، اعضای یک جامعه حرفه ای هستند.

مقدمه

از چارچوب معلمی برای مقاصد بسیار متفاوتی می توان استفاده کرد، از برآورده کردن نیازهای یک معلم تازه کار تا تقویت مهارتهای یک معلم کارآزموده. از آنجایی که تدریس امری پیجیده است، خوب است که در مسیر معلمی نقشه راهی وجود داشته باشد که بر حول فهمی مشترک از تدریس ساخته شده باشد: معلمان تازه کار هر روز با مشکلات زیادی روبرو هستند؛ معلمان با تجربه مایلند کارایی خود را افزایش دهند و به همکارانشان در همین امر کمک کنند؛ معلمان موفق شاید بخواهند به عنوان مرجعی برای معلمان کم تجربه تر تلاش کنند.

مقدمه

پیچیدگی تدریس بر همه آشکار است و این پیچیدگی جنبه های متعددی از حرفه معلمی را در بر گرفته است. تدریس به لحاظ جسمانی، عاطفی و شناختی طاقت فرسا و پر مسئولیت است. در سطحی کلی تر، می توان معلمی را به مثابه نه یک بلکه چند حرفه در نظر گرفت که مهارتهای مدیریتی، روابط انسانی و هنر های نمایشی را در هم می آمیزد. معلمان به رهبر ارکستر، باغبان، مهندس و هنرمند تشبیه شده اند. در واقع، بسته به اینکه کدام جنبه از حرفه معلمی در نظر است، هر یک از این تشبیهات ممکن است تناسب داشته باشد.

معلم خلاق 17ص

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 17

معلم خلاق

تغییر نظام آموزشی به منظور سازگاری آن با مقتضیات دوران بازسازی نشان می دهد که ضرورت و نیاز خلاقیت ، پیش از پیش احساس شده است ، در تغییر نظام آموزشی به تجدید نظرهایی کلی و اساسی در زمینه های مختلف نیاز داریم . در این مقاله سعی بر تعلیم و تربیت خلاق ، به ارتباط خلاقی که یاد دهندگان با یادگیرندگان باید داشته باشند می پردازیم . برای ادامه حرکت به سوی تعلیم و تربیت خلاق و به منظور پرورش یادگیرندگان خلاق باید یاد دهندگان یعنی معلمان که ستون های اصلی نظام آموزشی هستند دارای خصوصیات خاصی باشند در این مقاله هدف آن است که بر مبنای دستاوردهای پژوهشگران و مطالعات و تجربیات اینجانب این خصوصیات را تحت سه عنوان بررسی می کنیم :

1- خصوصیات معلم در ارتباط با یادگیرندگان که در برگیرنده ارتباط عاطفی ، آموزشی و اخلاقی ( انضباطی ) است .

2- خصوصیات معلم در ارتباط با خود ( خصوصیات شخصیتی )

3- خصوصیات معلم در ارتباط با یادگیری و آموزش ( فعالیت های شغلی ).

1- خصوصیات معلم در ارتباط با یادگیرندگان

در زمینه خصوصیات معلم در ارتباط با یادگیرندگان سه زمینه عمده را مورد توجه قرار می دهیم .این زمینه ها به ترتیب عبارتند از :

الف : ارتباط عاطفی ب : ارتباط آموزشی

ارتباط عاطفی:

در ایجاد ارتباط عاطفی معلمان خلاق علاوه بر آنچه گفته شد به این گونه فعالیت ها باید بپردازند.

-تشویق و تقویت خلاقیت : بر اساس تحقیقاتی که در ایران توسط محققین انجام شده نشان می دهد که معلمان خلاق در کنار نگرش مثبتی که نسبت به خلاقیت دارند با ابراز علاقه و احترام به برقراری ارتباطی خلاق با یادگیرندگان بویژه یادگیرندگان خلاق ، این توانایی را به صورت های مختلف تایید و تشویق و تقویت می کنند.

-برقرار کردن رابطه عاطفی عمیق : بسیاری از معلمان خلاق مایل به برقرار کردن روابط عمیق و سالم بین خود و یادگیرندگان با یکدیگر هستند آنها بر این عقیده اند که این ارتباط صمیمانه و عمیق عاطفی محیط و شرایط مساعد را پرورش و توسعه خلاقیت فراهم می کنند .این معلمان نه تنها از انتقادات یادگیرندگان خود ناراحت نمی شوند بلکه آنها را تشویق به اظهار نظر و بیان انتقادات خود می کنند.

اارتباط آموزشی : نتایج حاصل از پژوهش ها و تجربیات عملی نشان داده که معلمان خلاق در ارتباط آموزشی خود با یادگیرندگان راههایی مثل استفاده از حواس ، استفاده از روش بحث و گفتگو ، امکان تجربه و خطا ، توجه به کیفیت تفکر ،تکیه بر کیفیت در مقابل کمیت یادگیری ، استفاده از روش کنکاش مغزی ، تکیه بر تفکر واگرا در مقابل تفکر همگرا ، توجه به تفاوت های فردی با یادگیرندگان و روش اداره کلاس را مد نظر دارند.

2- خصوصیات معلم در ارتباط با خود ( خصوصیات شخصیتی )

گوته می گوید ، اندیشیدن آسان است و عمل کردن مشکل ، اما مشکل ترین کارها عمل کردن به آن چیزهایی است که می اندیشیم پس بررسی و پژوهش های کوتاه مدت و بلند مدت نشان داده که افراد خلاق از جمله معلمان خلاق در ابعاد ذهنی ، عاطفی و اجتماعی دارای خصوصیاتی هستند که در ابعاد ذهنی می توان به کنجکاوی شدید توام با شک گرایی و روحیه تجربی (پویندگی ) تمرکز حواس و استمرار در اندیشیدن ، روان بودن در تولید اندیشه توام با روانی کلام ، انعطاف پذیری ذهنی به صورت آزمون ،استقلال فکر و عمل ، مهارت در بازسازی عقاید پشتکار و پایداری ، اعتقاد به خویشتن با نگرش مثبت ( خودباوری ) و ..... پرداخت .

3-خصوصیات معلم در ارتباط با یادگیری و آموزش

بیش از نود درصد از معلمان خلاق معتقدند که خلاقیت در نظامی پا می گیرد که یادگیرنده در یادگیری خود نفش فعال و سازنده داشته باشد و معلم راهنما و تسهیل کننده باشد نه این که معلم مطالب را کاملا پخته و خود نیز به فراگیر بخوراند بلکه بستر و راه را هموار و مناسب سازد آنان وظیفه مهم معلم را بنا کردن شناخت ، تربیت ذهن برای منطقی اندیشیدن و تقویت تفکر خلاق می دانند و یا تسلط بر آموخته های مختلف یا شناخت و به کارگیری روشهای ارزشیابی آموزشی و پرورشی .

خصوصیات معلم پرورش دهنده خلاقیت

مربی یا معلمی که می خواهد یک کلاس ویژ ه ی پرورش خلاقیت را اداره کند و یا این که علاقمند است در جریان تدریس روزمره ی خود به طور جدی پرورش خلاقیت دانش آموزان را هم مدنظر داشته باشد، اگر چنان چه از خصوصیات و نگرش های ویژ ه ای که با ماهیت و فرآیند خلاقیت مناسبت دارد ، برخوردار باشد ،مطمئنا در کار خود بسیار موفق تر عمل خواهد کرد. البته یک چنین معلمی حتما لازم نیست که خودش فردی خلاق باشد ،اما اگر چنان چه شخصا از مهارت های اساسی خلاقیت برخوردار باشد و بتواند عملا از آن ها استفاده کند ،بدون شک در پیش برد و هدایت کلاس و تاثیر گذاری بیش تر و بهتر بر دانش آموزان خود موفقیت بیش تری کسب خواهد کرد.

برخی ویژگی های معلم علاقمند به خلاقیت که داشتن آن ها به بازدهی بیش تر کلاس و تدریس او می انجامد، موارد زیر است :

1- فردی انتقاد پذیر باشد .

2-تحمل عقاید نو دانش آموزان را داشته باشد.

3-از صبر و تحمل بالایی برخوردار باشد .

4-به تفاوت های فردی و منحصر به فرد بودن تک تک دانش آموزان اعتقاد داشته باشد.

5-از انگیزه ای قوی برخوردار باشد.

6-پذیرای ایده ها و نظرات غیر عادی دانش آموزان خود باشد.

معلم اثر بخش 12ص

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 12

یک معلم اثر بخش چه کسی است ؟

معلمانی اثر بخش هستند که دستیابی به اهداف خاصی رادرنظرمی گیرند، خواه این اهداف توسط خود آنان ویا دیگران تهیه وتدوین شده باشند، در نتیجه آنان که به دنبال بررسی موارد افزایش اثر بخشی معلمان هستندبایداهداف مورد نظر معلمان را با دقت بشناسند،صرف نظر از اینکه چنین اهدافی توسط معلمان یا دیگران تدوین شده باشد.

نتیجه ی منطقی این امر آن است که معلمان اثر بخش باید دانش و مهارتهای مورد نیاز جهت دستیابی به اهداف مورد نظر راداشته باشند ونیز بایدبتوانند آنها را در زمان مناسب به شیوه ی مطلوب و مورد انتظار به کار گیرند .

معلمان در مقام برنامه ریز وطراح آموزشی، در چند گروه قرار میگیرند و با شناخت ویژگیهای خاص حرفه ای یا غیر حرفه ای بودن آنان مشخص می شود .

معلمان اثربخش و معلمان ناکارا

تفاوت بین نقش یک معلم اثر بخش و ناکارادرایفای نقش خود به عنوان تسهیل کننده یادگیری در کلاس درس

معلمان اثر بخش :

1-کارهایشان بخوبی سازمان یافته و آماده است ؛ یعنی از وقت و زمان خود بخوبی استفاده می کنند و می کوشند تا برنامه خود را از قبل تنظیم و از لحظه لحظه کلاس برای یادگیری استفاده کنند .

معلمان ناکارا :

1- می گویند به اندازه ی کافی کارم منظم است ،ولی عملاً در این زمینه اقدام مؤثری به عمل نمی آورند و به واسطه نداشتن برنامه قبلی دچار بی نظمی در کلاس هستند .

معلمان اثر بخش :

2-برای عوض کردن موضوع بحث و گفتگو از لحظه ها استفاده می کنند ؛یعنی در کلاس فعالیتهای متنوعی را باعث می شوند و هر حادثه یادگیری مقدمه و بهانه ای برای حادثه یادگیری دیگر می شود .

معلمان ناکارا :

2-فواصل زمانی طولانی باعث سکوتهای طولانی در کلاس می شود ؛ یعنی هم دانش آموز و هم معلم به دلیل تغییر از یک حالت به حالت دیگر ، حواسشان پرت می شود .

معلمان اثر بخش :

3-از برنامه یا جدول یادگیری سریع استفاده مناسب می کنند ؛ یعنی کلاس را به صورت زنده و شاد و فعال اداره می کنند و در عین حال ، بردانش آموزان فشاری بیش از حد ظرفیت آنان وارد نمی آورند .

معلمان ناکارا :

3-از برنامه یادگیری کُند استفاده می کنند و در عین حال موجب سر در گمی دانش آموزان می شوند .مرتباً مشق و درس دانش آموزان را چک می کنند و موجبات گیجی و سر در گمی آنان را فراهم می آورند .

معلمان اثر بخش :

4دانش آموزان را برای یادگیری انگیخته نگه می دارند ؛ یعنی آنچنان فضای روانی را ایجاد می کنند که دانش آموزان نسبت به یادگیری مطالب کنجکاو و انگیخته باقی می مانند .

معلمان ناکارا :

4- دانش آموزان بدون احساس کنجکاوی یا انگیخته شدن ، خود را مجبور به انجام دادن تکالیف درسی احساس می کنند .

معلمان اثر بخش :

5- موجباتی را فراهم می آورند که هر چند دانش آموزان در حال نشسته به یادگیری می پردازند ، اما برای انجام دادن فعالیت های یادگیری ،هیجان و انگیزه ی لازم را دارا باشند .

معلمان ناکارا :

5- فضای روانی کلاس به نحوی است که یادگیری برای دانش آموزان به صورت کار خسته کننده ای در می آید ، معلم مسائل متعددی را برای حل ارائه می دهد و دانش آموزان نیز باجبار به کار مشغول می شوند .

معلمان اثر بخش :

6- دانش آموزان را تشویق به انجام دادن فعالیتهایی می کنند که مکمل فعالیت های قبلی است یعنی هر مطلب جدید را چنان مطرح می سازندکه با موضوع قبلی در ارتباط و تکمیل کننده موضوع قبلی است .

معلمان ناکارا :

6- غالباً مدیریت و رهبری مغشوش و دستخوش تغییر و تبدیل معلم، باعث از بین رفتن تمرکز دانش آموزان نسبت به یادگیری مطالب می گردد.

معلمان اثر بخش :

7- آگاه هستند ؛ یعنی آنچنان کنترل کلاس را در اختیار دارند که گویی چشمی نیز در پشت سر دارند ، ولی دانش آموزان احساس نمی کنند که تحت کنترل یا فشار معلم هستند .

معلمان ناکارا :

7- رفتار معلم آنچنان است که به نظر می رسد نسبت به آنچه در کلاس درس می گذرد آگاهی ندارد و تنها به یک دانش آموز توجه می کند و دانش آموزان دیگر را نمی بیند .

وقتی بحثی را مطرح می سازد زمان بندی آن را رعایت نمی کند و در نتیجه دانش آموزی را که اشتباه کرده است ، متهم می کند ، واکنشهای بیش از اندازه نشان می دهد ، آثارنامطلوب در دانش آموزان باقی می گذارد و بالاخره اعتبار خود را نزد آنان از دست میدهد .

تحقیق در مورد هدایت و تربیت معلم

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

دسته بندی : وورد

نوع فایل :  .DOC ( قابل ویرایش و آماده پرینت )

تعداد صفحه : 8 صفحه

 قسمتی از متن .DOC : 

هدایت و تعلیم و تربیت :

مفهوم هدایت در تعلیم و تربیت از ارزشی ویژه برخودار است . بسیاری از متخصصان تعلیم و تربیت ، هدایت و تعلیم و تربیت را در مفهوم مترادف تلقی می کنند . به عبارت دیگر تعلیم و تربیت را همان هدایت فرد یا جامعه تلقی می کنند . هدایت با دستور دادن یا امر کردن فرق دارد هدایت با توصیه کردن فرق دارد . در جریات توصیه فردی که توصیه می کند بدون اینکه فرد دیگر را مجبور سازد از او میخواهد که کاری را طبق توصیه او بمعرض اجرا در آورد .

مفهوم هدایت کردن با مفهوم تلقین هم تفاوت دارد . در جریان تلقین فرد تلقین کنندة خواهد نظر خود را بع دیگری تحمیل کند و فرصت تعقل و بررسی را از او سلب می کند ، گاهی موضوع هدایت شناختن چیزی است . در این مورد فرد هدایت کننده کوشش می کند تا ضمن توجه دادن فرد به تجربیات خود جنبه های مختلف موضوع را روشن سازد تا فرد شخصاً درباره شناسائی موضوع اقدام کند .

هدایت فرد :

یکی از مفاهیم اساسی تعلیم و تربیت ، هدایت فرد است . معمولاً روانشناسان چهار جنبه اساسی برای شخصیت آدمی مطرح می سازند .

1- جنبه عقلانی 2- جنبه اجتماعی 3- جنبه عاطفی 4-جنبه بدنی

اگر رفتار فرد را تحلیل کنیم می توانیم جنبه های ایمانی یا اقتصادی ، عقلانی ، اجتماعی و عاطفی را از هم متمایز می سازیم . جنبه بدنی محسوسترین جزء شخصیت آدمی است و از طریق مغز و سلسله با جنبه های دیگر ارتباط پیدا می کند .

کنجکاوی در زمینه حقیقت جهان ، تدریس یک نوع جهان بینی ، کمالجوئی ،‌ آرمانخواهی ، تهیه یک نقطه نظر اقتصادی ، تشکیل یک نظام اخلاقی هم انعکاسی از بعد ایمانی یا اعتقادی انسان است .

انگیزه مطالعه جهان و تهیه یک جهان بینی ، گزینش آرمانهای اساسی ، تلاش برای کشف معنای زندگی ، سعی در تدوین یک فلسفه یا نقطه نظر اعتقادی برای خود ، کوشش برای گذشتن از مسائل شخصی و ایجاد مناسبات اساسی با دیگران و همچنین تحکیم نظام اخلاقی در شخصیت خود هم واقعیتهائی غیر قابل انکار است .

بعضی از روانشناسان تصور می کنند بررسی بعد ایمانی کار رهبران دینی یا متکلمان است . آنها از این نکته غفلت دارند که وظیفه روانشناسان توضیح هر چه بیشتر رفتار آدمی است . ادراک و شناسائی ، مقایسه امور و اشیاء ، ----اشیاء از یکدیگر ، ارزیابی و بررسی امور مختلف ، پیش بینی و تحیل ، همه فرد جنبه عقلانی شخصیت قرار می گیرند .

شادی و اندوه ،‌ترس و خشم ، محبت و نفرت ، کینه و علاقه و اموری از این قبیل جزء جنبه عاطفی شخصیت آدمی قرار دارند .

اسلام و هدایت فرد :

اسلام همه ابعاد شخصیت انسان را هدایت می کند . در تربیت اسلامی بعد ایمانی همراه با ابعاد دیگر شخصیت پرورش می یابد . به سخن دیگر ،‚‌اسلام ضمن تقویت ایمان افراد ،‌در پرورش جبیه های عقلانی ، عاطفی ، اجتماعی و بدنی نیز دستور العملهای سودمند را به مسلمانان ابلاغ نموده است .

بعد ایمانی :

بعد معنوی با ایمانی انسان در قرآن بصورتهای مختلف مطرح شده است . انسان بعنوان جانشین خدا در زمین در آیه زیر معرفی شده است .

و اذ قال ربک للملئکه انی جاعل فی الارض خلیفه ( بقره 30 ) .

بیاد آر آنگاه که پرودگارت به فرشتگان فرمود من در زمین خلیفه خواهم گماشت .

لقد خلقنا الانسان فی احسن تقویم ( للتین آیه 4 )

انسان را در مقام احسن تقویم ( نیکوترین مراتب صورت وجود )‌ بیافریدیم .

در آیه زیر چگونگی آفرینش انسان از نطفه و سپس برخوردار ساختن از چشم و گوش یا عقل و هوش بیان شده است .

انا خلقنا الانسان من نطفه ---- فجعلنا سمیعاً بصیراً ( انسان )

ما اور را از آب نطفه مختلط ( ---- ) خلق کردیم و او را دارای چشم و گوش ( مشاعر و مقل و هوش ) گردانیدیم .

جنبه عقلانی :

انسان بعنوان موجودی که می تواند از رفتار خود آگاه باشد و از نیروی تفکر نیز برخوردار است در حد وسیع تحت نفوذ جنبه عقلانی شخصیت خود قرار دارد . به سخن دیگر ، جنبه های اجتماعی و عاطفی نیز در حد وسیع تحت نفوذ عقلانی قرار دارد .

در میان صفات مؤمن علم همسر مؤمن تلقی می شود و حلم و زیرا و عقل راهنمای اوست . در این عبارت جنبه های اجتماعی و عاطفی نیز مورد تاکید قرار گرفته اند .

من کان عاقلا کان له دین .

کسی که خردمند است دین دار است .

ماهیت عقل :

درباره عقل زیاد باعث شده است . حضرت صادق می فرماید عقل چیزی است که بوسیله آن میتوان خیر را از شر تمییز داد .

پیامبر می فرماید : عقل راهنمای مؤمن است . این حقیقت را مدلل می دارد که انسان در زندگی باید از عقل کمک بگیرد کمک گرفتن از عقل به معنای عاقلانه عمل کردن است .

مراحل فعالیت عقلانی

1-تشخیص موقعیت

انسان در هر وضعی که قرار گیرد برای اینکه بتواند آنچه را که با آن روبرو شود درک کند . یا آنچه را که بصورت مسئله در برابر قرار گرفته و وضع عادی او را مختل نموده است مشخص سازد باید به تحلیل آن وضع بپردازد . تحلیل موقعیت یا شرایطی که فرد تحت آن قراردارد فرد را به طور صریح با موضوع مورد شناسایی با مسئله روبرو می سازد . تحلیل موقعیت