تحقیق. آیین دوست یابی از دیدگاه قرآن

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 6

آیین دوست یابی از دیدگاه قرآن

     فرزندم …

« نخست دوست و سپس راه »! این سخن امام علی (ع) است .

بی وجود دوستان ، چگونه انسان می‏تواند از گردنه‏ها و راههای دشوار زندگی بگذرد ؟ چگونه انسانی که هنوز شبکه‏ای روابط اجتماعی که او را در تحقق بخشیدن به اهداف و حل مشکلاتش یاری رساند ، برای خود به وجود نیاورده است ، موفق خواهد شد ؟ آیا هرگز شنیده‏اید که یک رهبر بدون آنکه بر شانه‏های دوستانش گام نهد ، پله‏های مجد و عظمت را بپیماید ؟

حقیقت آن است که بدون دوستی هرگز موفقیتی در کار نخواهد بود و بدون برخورداری از هنر روابط ، هرگز دوستی  ایجاد نخواهد شد و بدون محبت و دوستی هرگز روابطی به وجود نخواهد آمد .

اما دوستی زمینه‏هایی لازم دارد که باید آن را فراهم آورد . این زمینه‏ها همان پایبندی به اخلاق فاضله ، بهره‏مندی از تواضع و فروتنی و خویشتنداری و اراده‏ی نیرومند است. ما از دوستی مبتنی بر اخلاق سخن می‏گوییم . بنابراین آنچه بعضی آن را دوستی می‏نامند اگر صرفاً به معنای یک ارتباط اجتماعی و تبادل خدمات و منافع باشد ، مردود و مطرود است . زیرا اینگونه دوستی‏ها چیزی نیست جز یک کالای تجارتی که فرد در آنها خواهان به دست آوردن سود است نه دادن زیان . می‏خواهد بگیرد ، نه اینکه چیزی بدهد .

در این مقاله موضوع دوستی و آیین دوستی را از دیدگاه قرآن کریم و روایات اسلامی مورد بررسی قرار می‏دهیم .

مفهوم دوستی

دوستی گوهری است گرانبها و ودیعه‏ای است الهی که در دلهای پاک پدید آید و چون ریشه‏ی آن نهال در دل آدمی پدید آمد ، بر مردمان فرض است که آن را در قلب و روح خویش بپرورانند و نهال آنرا آبیاری کنند تا درختی برومند و بارور گردد . از این رو حافظ گفته است :

درخت دوستی بنشان که کام دل بر بار آرد

درخت دشمنی بر کن که رنج بی شمار آرد

از امام صادق (ع) روایت شده است که فرمودند : « دوستی جز با حدود و شرایطش امکان‏پذیر نیست . کسی که این حدود و شرایط یا بخشی از آن در او باشد ، او را دوست بدان ، و کسی که هیچ یک از این شرایط در او نیست ،‌ چیزی از دوستی در او نیست . این شرایط عبارتند از :

باطن و ظاهرش برای تو یکی باشد .

زینت و آبروی تو را زینت و آبروی خود بداند و عیب و زشتی تو را عیب و زشتی خود ببیند .

مقام و مال ، وضع او را نسبت به تو تغییر ندهد .

آنچه را قدرت دارد از تو مضایقه ننماید .

این شرط که جامع همه‏ی این صفات است ، آن است که در هنگام پشت کردن روزگار ، تو را رها نکند .

دوستی به منزله‏ی سرمایه و ثروتی است که در اختیار آدمی است و همانگونه که هر چه شب تارتر باشد ، بیشتر به چراغ نیاز است ، انسان هم هرچه تهیدست و تیره روزتر باشد ، ارزش دوستان خوب را بیشتر می‏داند . برای آنکه ارزش چراغ در شب‏های تار بیشتر از شب‏های مهتاب است . گرچه انسان در مقامات بالاتر هر چه از مال و ثروت بی‏نیازتر باشد . باز به دوستان بیشتری نیازمند است . و در هر حال آدمی در هر مقام و منزلتی که باشد هرگز از دوستی با نظایر خویش ، بی‏نیاز نخواهد بود .

حضرت علی (ع) می‏‏فرماید :

غریب و تنها کسی است که او را دوست نباشد .

حال اگر چنین کسی هر چه ثروت داشته باشد و مقام و منزلتی برتر ، اگر دوستان یکدل و یگانه‏ای نداشته باشد . غریب و تنهاست .

نقش دوست در سرنوشت انسان

بدون شک یکی از مهمترین عوامل سازنده‏ی شخصیت انسان ـ بعد از اراده و خواست و تصمیم او ـ « همنشین ، دوست و معاشر » است ؛ چرا که انسان خواه ، ناخواه تأثیرپذیر است و بخش مهمی از افکار و صفات اخلاقی خود را از طریق دوستانش می‏گیرد . این حقیقت هم از نظر علمی و هم از طریق تجربه و مشاهدات حسی به ثبوت رسیده است.

این تأثیرپذیری از نظر منطق اسلام تا آن حد است که در روایات اسلامی از حضرت سلیمان (ع) چنین نقل شده است :

درباره‏ی کسی قضاوت نکنید ، تا به دوستانش نظر بیفکنید ؛ چرا که انسان به وسیله‏ی دوستان و یاران و رفقایش شناخته می‏شود » .

حضرت علی (ع) می‏فرماید :

هرگاه وضع کسی بر شما مشتبه شد و دین او را نشناختید ، به دوستانش نظر کنید ، اگر اهل دین و آیین خدا باشند او نیز پیرو آیین خداست ، و اگر بر آیین خدا نباشند ، او نیز بهره‏ای از آیین حق ندارد » .

و براستی گاه نقش دوست در خوشبختی و بدبختی یک انسان از هر عاملی مهمتر است. گاه او را تا سر حد فنا و نیستی پیش می‏برد و گاه او را به اوج افتخار می‏رساند .

در آیه 28 سوره‏ی فرقان می‏خوانیم :

« یا ویلتی لیتنی لم اتخذ فلاناً خلیلاً »

ای وای بر من ! کاش فلان ( شخص گمراه ) را دوست خود انتخاب نکرده بودم !

این آیه به خوبی نشان می‏دهد که انسان گاهی تا مرز سعادت پیش می‏رود ، اما یک وسوسه‏ی شیطانی از ناحیه یک دوست بد ممکن است او را نگون بخت و سرنوشتی مرگبار برای او فراهم سازد که روز قیامت از حسرت هر دو دست را به دندان بگزد و فریاد « یا ویلتی » از او بلند شود .

از امام جواد (ع) روایت شده که فرمود :

« از همنشینی با بدان بپرهیز که همچون شمشیر برهنه‏اند ، ظاهرش زیبا و اثرش بسیار زشت است » .

مشکلات رعایت آیین دوستی در جامعه امروزدوست پیداکردن، کاری آسان و در عین حال سخت است! هیچ کس برای پپداکردن دوست خوب خود، نباید منتظر «بهترین» باشد؛ «چون کسی به تو گمان نیک برد، خوش بینی او را تصدیق کن» پس در دوستی نباید وسواس به خرج داد.اما هرکس درپیداکردن دوست باید ازخطر «بدترین» درامان بماند؛ «بدترین دوست آن است که به خاطر او به زحمت افتی» پس نمی توان کاملا بدون دقت بود.آرزوهای آدم ها درچهره دوستان خوبشان محقق می شود و چه آرزوهایی که با دوستان شرور به باد نرفته است. دوست بد را هرگز به دست نیاورید و دوست خوب را به دست آورید و ازدست ندهید.مولا همچنین فرمود: «ناتوان ترین مردم کسی است که از دوست یابی ناتوان است و از او ناتوان تر آن که دوستان خود را ازدست بدهد.»زشتی ها و پلیدی های همنشین بد، به جان آدم ها رسوخ می کند و شر به شر می پیوندد.هیچ کس از پلیدهای یک همنشین شرور بی نصیب نیست، اگرچه فقط شاهد این زشتی ها باشد و هیچ کس از نادانی های یک دوست احمق در امان نخواهدبود، حتی اگر این نادانی ها اندک باشد.لحظات دوست یابی، بسیار حساس است و کمتر کسی است که برای آن استخاره کند؛ یعنی درلحظاتی که روابطی با دیگران برقرار کند، ازخدا بخواهد که دوستان جدیدش آدم های احمق و شروری نباشند.شاید برای یافتن دوستان خوب، زحمت زیادی به خود ندهیم و به اصطلاح خود را به این در و آن در نزنیم، اما زندگی پاکیزه برای ما در گرو آن است که خود را برای درامان ماندن از دوستان بد، بسیار به این درو آن در بزنیم.

اکنون جامعه ما با نسلی روبروست که شاید در گذشته هیچ گاه چنین نسلی بروز نکرده بوده است؛ جوانانی که به نسبت درس خوانده تر از والدین خود هستند و با ابزار زندگی مدرن حرکت می کنند و آرزوهای جدیدی نیز پیدا کرده اند. بسیاری از این جوانان، ملازم پدر و مادرهای خود نیستند، بلکه درهمراهی با نوعی از زندگی پیشرفته حرکت می کنند که ساعاتی طولانی از روز آنان را از والدین خود جدا می سازد.این فرزندان یا در محیط های آموزشی، باشگاه های ورزشی و محیط های اجتماعی دیگر، دور از خانواده با دوستانشان به سرمی برند و یا در محیط خانه به انتظار والدین خود نشسته اند تا ساعات طولانی شغل دوم را تمام کنند و به خانه بازگردند.