پاورپوینت درباره تفسیر سوره مبارکه حمد

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

دسته بندی : پاورپوینت

نوع فایل :  .ppt ( قابل ویرایش و آماده پرینت )

تعداد اسلاید : 60 اسلاید

 قسمتی از متن .ppt : 

1

2

تفسیر سوره مبارکه حمد

مشخصات سوره:

› ترتیب چینش: 1

› تعداد آیات: 7

› تعداد کلمات: 29

› تعداد حروف: 143

› تعداد لفظ جلاله الله: 2

› ترتیب نزول: 1 یا 5

تفسیر سوره مبارکه حمد

› سایر اسامی سوره:

› امُّ الکتاب، امُّ القرآن › فاتحه الکتاب، فاتحه القرآن

› السَّبعُ المَثانی › الشِّفاء، الشّافیه

› الاَساس › الصّلاه

› الکافیه، الوافیه › المُناجاه، التَّفویض

› الکَنز › النّور

› تعلیمُ المساله، السُّوال › الحمدُالاولی، الحمدُالقصری

› الحَمد، الدُّعاء، الشُّکر

3

تفسیر سوره مبارکه حمد

› مکان نزول:

› هر دو

› مدنی

› مکی: قول اقوی

› منزلت سوره

› ثواب قرائت سوره

4

تحقیق در مورد سوره حمد 12 ص

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

دسته بندی : وورد

نوع فایل :  .doc ( قابل ویرایش و آماده پرینت )

تعداد صفحه : 12 صفحه

 قسمتی از متن .doc : 

سوره‌ فاتحه الکتاب (حمد)

این سوره در مکه نازل شده و دارای هفت آیه است.

ویژگی‌های سوره‌ی حمد :

این سوره اساساً با سوره‌های دیگر قرآن از نظر لحن و آهنگ فرق روشنی دارد زیرا در این سوره خداوند طرز سخن گفتن و مناجات با او را به بندگانش آموخته است.

آغاز این سوره با حمد و ستایش پروردگار و با ابراز ایمان با مبدأ و معاد (خداشناسی و ایمان به رستاخیز) ادامه و با تقاضاها و نیازهای بندگان پایان می‌گیرد.

2-سوره‌ی حمد اساس قرآن است در حدیثی از پیامبر اکرم (ص)می‌خوانیم که :

«الحمد ام القرآن » و این هنگامی بود که «جابر بن عبدالله انصاری» خدمت پیامبر (ص) رسید، پیامبر به او فرمود : «آیا برترین سوره‌ای که خداوند در کتابش نازل کرده به تو تعلیم کنم».

جابر عرض کرد آری، پیامبر سوره حمد که امّ الکتاب است به او آموخت.

سپس فرمود « این سوره شفای هر دردی است مگر مرگ»

(امّ) به معنی اساس و ریشه است. «ابن عباس» مفسر معروف می‌گوید: «هر چیزی اساس و شالوده‌ای دارد ... و اساس و زیربنای قرآن سوره حمد است».

در آیات قرآن سوره حمد به عنوان یک موهبت بزرگ به پیامبر (ص) معرفی شده است، و در برابر کل قرآن قرار گرفته. آنجا که می‌فرماید :«ما به تو سوره حمد که هفت آیه است و دو بار نازل شده دادیم همچنین قرآن بزرگ بخشیدیم.

محتوای سوره حمد :

از یک نظر این سوره به دوبخش تقسیم می‌شود، بخشی از حمد و ثنای خدا سخن می‌گوید و بخشی از نیازهای بنده.

در حدیثی از پیامبر (ص) می‌خوانیم :خداوند متعال چنین فرموده : «من سوره حمد را میان خود و بنده‌ام تقسیم کردم نیمی از آن برای من و نیمی از آن برای بنده من است و بنده من حق دارد هر چه را می‌خواهد از من بخواهد.

در فضیلت این سوره از پیامبر (ص) نقل شده : هر مسلمانی سوره حمد را بخواند پاداش او به اندازه کسی است که دو سوم قرآن را خوانده ( و طبق نقل دیگری پاداش کسی است که تمام قرآن را خوانده باشد) و گوئی به هر فردی از مردان و زنان مسلمان هدیه‌ای فرستاده همچنین در حدیثی از امام صادق (ع) می‌خوانیم :« شیطان چهار بار فریاد کشید و ناله سر داد، نخستین بار روزی بود که از درگاه خداوند رانده شد، سپس روزی بود که از بهشت به زمین تنزل یافت، سومین بار هنگام بعثت محمد (ص) بعد ازفترت پیامبران بود و آخرین بار زمانی بود که سوره «حمد» نازل شد.

چرا نام این سوره فاتحه الکتاب است؟

«فاتحه الکتاب» به معنی آغازگر کتاب (قرآن) است، و از روایات استفاده نی‌شود که این سوره در زمان پیامبر نیز به همین نام شناخته می‌شده است. و این مطلب نشان می‌دهد برخلاف آنچه در میان گروهی مشهور است که قرآن در عصر پیامبر (ص) به صورت پراکنده بوده و بعد در زمان ابوبکر یا عمر یا عثمان جمع‌آوری شده، قرآن در زمان خود پیامبر(ص) به همین صورت امروز جمع‌آوری شده بود و سرآغازش همین سوره حمد بوده است.

«علی بن ابراهیم» از امام صادق (ع) نقل کرده که رسول خدا به علی (ع) فرمود :« قرآن در قطعات حریر کاغذ و امثال آن پراکنده است آن را جمع‌آوری کنید».

سپس اضافه می‌کند : علی(ع) از آن مجلس برخاست و آن را در پارچه زرد رنگی جمع‌آوری نمود سپس بر آن مهر زد.

به علاوه حدیث مشهور «ثقلین» که شیعه و سنی آن را نقل کرده‌اند که پیامبر فرمود من از میان شما دو چیز گرانبها را به یادگار می‌گذارم «کتاب خدا» و «خاندانم» خود نشان می‌دهد که قرآن به صورت یک کتاب جمع‌آوری شده بود.

بِسمِ اللهِ الرَّحمنِ الرَّحیم

(آیه 1 )- میان همه‌ی مردم جهان رسم است که هر کار مهم و پرارزشی را به نام بزرگی از بزرگان آغاز می‌کنند، یعنی آن کار را با آن شخصیت مورد نظر از آغاز ارتباط می‌دهند. ولی آیا بهتر نیست که برای پاینده بودن یک برنامه و جاوید ماندن یک تشکیلات، آن را به موجودی پایدار و جاویدانی ارتباط دهیم. که فنا در ذات اوراه ندارد، از میان تمام موجودات آنکه ازلی و ابدی است تنها ذات پاک خداست و به همین دلیل باید همه چیز و هر کاری را با نام او آغاز کرد و از او استمداد نمود لذا در نخستین آیه قران می‌گوئیم :«به نام خداوند بخشنده بخشایشگر» (بسم الله الرحمن الرحیم).

و در حدیث معروفی از پیامبر (ص) می‌خوانیم : کلُّ امرٍ ذی بالٍ لم یُذکَرْ فیه اسم الله فهو اَبتَر: « هرکار مهمی که بدون نام خدا شروع شود. بی‌فرجام است»

امام باقر (ع) می‌فرماید : « در سزوار است هنگامی که کاری را شروع می‌کنیم، چه بزرگ باشد چه کوچک، بسم الله بگوئیم تا پربرکت و میمون باشد».

در پایان اینکه : پایداری وبقاء عمل بسته به ارتباطی است که با خدا دارد به همین مناسبت خداوند به پیامبر دستور می‌دهد که در آغاز شروع تبلیغ این کار را با نام خدا شروع کند :

اِقرا بِاسْمِ رَبِّکَ (سوره علق آیه 1) و می‌بینیم حضرت نوح در آن توفان سخت وعجیب هنگام سوار شدن برکشتی برای پیروزی بر مشکلات به یاران خود دستور می‌دهد که در هنگام حرکت و در موقع توقف کشتی بسم الله بگویند(سوره هود آیه 41 و 48)

و آنها نیز با موفقیت و پیروزی پشت سرگذاشتند.

روی همین اصل، تمام سوره‌های قرآن – با بسم الله آغاز می‌شود تا هدف اصلی از آغاز تا انجام با موفقیت و پیروزی وبدون شکست انجام شود و تنها سوره توبه است که بسم الله در آغاز آن نمی‌‌بینیم چرا که سوره توبه با اعلان جنگ به جنایتکاران مکه و پیمان‌شکنان آغاز شد و اعلام جنگ با توصیف خداوند به رحمان و رحیم سازگار نیست.

نکته‌ها :

آیا بسم الله جزء سوره است ؟ در میان دانشمندان و علماء شیعه اختلافی نیست که بسم الله جزء سوره حمد و همه سوره‌های قرآن است. زیرا می‌دانیم در متن قرآن چیزی اضافه نوشته نشده است. سیره مسلمین همواره بر این بوده که هنگام تلاوت قرآن بسم الله را در آغاز هر سوره‌ای می‌خواندند،ومتواتراً نیز ثابت شده که پیامبر آن را تلاوت می‌فرمود،چگو نه ممکن است چیزی جزء قرآن نباشد و پیامبر ومسلمانان همواره آن را ضمن قرآن بخوانندوبر آن مداومت کنند.

تحقیق در مورد سوره حمد

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

دسته بندی : وورد

نوع فایل :  .doc ( قابل ویرایش و آماده پرینت )

تعداد صفحه : 6 صفحه

 قسمتی از متن .doc : 

محتوا و درسها :

سوره ی حمد بطور کلّی از سه بخش تشکیل یافته است:

* بخش اوّل مربوط به خداشناسی و اوصاف خداست.

* بخش آخر مربوط به اوصاف و نشانه های بندگان صالح خداست.

*بخش میانی این دو مربوط به تبیین مسأله ی هدایت و صراط مستقیم در قالب دعا است، صراط مستقیمی که تنها راه ارتباط خالق و مخلوق و راه انسان به سوی پروردگارش است ، راهی که بنده ی شایسته ی خدا به پروردگارش و در نتیجه به کمال انسانی و سعادت ابدی می رساند. سوره ی حمد در بیاناین حقیقت و ابلاغ پیام فوق پنج مطلب اساسی و محوری را در بر دارد

ویژگیها:

سوره ی حمد در میان سوره های قرآن از ویژگیها و خصوصیّات خاصّی بر خوردار است.

یکی اینکه : سرآغاز و افتتاحیّه ی قرآن است.

دوّم اینکه : خواندن این سوره در تمام نمازهای واجب و مستحب، یعنی در رکعت اوّل و دوّم هر نماز، فرض و واجب است و هیچ سوره ای از سوره های قرآن در این حکم نمی تواند جایگزین آن باشد.

سوّم اینکه : سوره ی حمد در میان سوره های قرآن بیشترین نام و القاب را به خود اختصاص داده است و گاهی بیش از بیست نام برای آن ذکر شده است که به چند مورد آن اشاره کردیم.

چهارم اینکه : خصوصیّت این سوره در این است که بر خلاف تمام سوره های دیگر قرآن، دو بار نازل شده است و این حاکی از ارزش و اهمّیّت بیشتر این سوره و عظمت فوق العاده ی آن در پیشگاه خداست.

ترتیب:

سوره ی حمد به ترتیب جمع آوری اوّلین سوره است که در قرآن آمده است و به ترتیب نزول پنجمین سوره ی قرآن است که بعد از سوره ی " مدّثر" و قبل از سوره ی " تبّت " نازل گردیده است و در آغازِ نخستین جزء آن قرار گرفته است.

سوره ی حمد در لفظ و حجم ظاهری از سوره های کوچک قرآن یعنی از " مفصّلات " ، و در مفصّلات نیز از سوره های " قصار " است ولی در معنا بسیار با عظمت که " امّ الکتاب " و مادر قرآن است.

سوره حمد به علت ارزش و اهمیت خاصی که از آن برخوردار است نامهای زیادی دارد گاهی بیش از 20 نام برای این سوره ذکر شده است که هر کدام از آنها به یکی از ابعاد و پیامهای این سوره اشارت دارد ولی مهمترین و مشهورترین نامهای این سوره عبارت است از:

1.سوره حمد وشکر: زیرا با کلمه ی حمد شروع می شود و پیام اصلی و اولین آیه ی آن حمد شکر و سپاس خداست.

2.فاتحه : از ریشه ی فتح آمده و به معنای آغازگر و گشاینده است و به آن "فاتحه الکتاب" نیز می گویند.

3.سبع المثانی : چون این سوره از 7 آیه تشکیل شده  و در هر نماز واجب و مستحب دو بار خوانده می شود آنرا" سبع المثانی"‌‌ نیز می خوانند.

4.امّ الکتاب و امّ القرآن : یعنی(مادر کتاب خدا) و (مادر قرآن) این دو نامگذاری بدین جهت است که اوّلاً قرآن با این سوره شروع می شود و آغاز هر چیز را امّ آن می نامند. ثانیاً محتوا و مفاهیم این سوره به قدری وسیع و جامع است که اصل و عصاره ی قرآن است. و به همین  دلیل به آن امّ الکتاب  یا امّ القرآن می نامند.

5.کنز:  زیرا این سوره گنجینه و خزینه ایست از گنجینه های الهی و خزائن غیبی چنانچه در روایتی از رسول اکرم(ص) آمده است که:"سوره ی حمد با ارزشترین ودیعه در گنجینه های عرش الهی است."

6.اساس: این نامگذاری به دو علّت است: یکی به علت جامع و محور بودن مفاهیم آن، اساس و محتوای قرآن است. دیگر اینکه بیشترین ومحکمترین سخن در این سوره در حول محور توحید و خداشناسی که اساس دین اسلام است ، دور می زند.

7.مناجات:در روایات آمده است که " المُصلّی یناجی بها ربّه " یعنی نمازگذاربا خواندن " إیّاک نعبد و إیّاک نستعین " وبا طلب هدایت از خدا در این سوره با خدا و پروردگارش راز ونیاز ومناجات می کند.

8.شِفاء:از رسول خدا نقل است که فرموده اند " سوره ی حمد شفای امراض و درمان هر درد است."

9.دعا:بهترین وزیبا ترین و اوّلین دعای قرآنی در این سوره آمده است . یعنی دعای هدایت که هدف نهایی تمام ادیان الهی، کتب آسمانی و پیامبران خداست...."اهدنا الصّراط المستقیم"

10.نور:این سوره روشنایی بخش دلها و راههاست و چراغ فروزانیست در دست انسان که راه راست و صراط مستقیم را برایش نشان می دهد.

مقاله درمورد تفسیر سوره حمد

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 6

تفسیر سوره حمد

آیه:الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ  

ترجمه:(خدایى که) بخشنده و مهربان است.

تفسیر:کلمه «رحمن» به معناى مبالغه و شدّت در رحمت و گستردگى آن است. از کاربرددو صفت «رحمن» و «رحیم» در قرآن، استفاده مى‏شود که رحمانیّت درباره همه‏ىمخلوقات ورحیم بودن، مربوط به انسان وموجودات مکلّف است.

خداوند رحمت را برخود واجب کرده است، «کتب ربّکم على نفسه الرّحمة» و رحمت او بر همه چیز سایه گسترده است، «و رحمتى وسعت کلّ شیى‏ء» همچنین پیامبر و کتاب او مایه رحمتند، «رحمةً للعالمین» آفرینش وپرورش او براساس رحمت است و اگر عقوبت نیز مى‏دهد از روى لطف است.بخشیدن گناهان و قبول توبه‏ى بندگان و عیب‏پوشى از آنان و دادن فرصت براىجبران اشتباهات، همه مظاهر رحمت و مهربانى اوست.

آیه:مَالِکِ یَوْمِ الدِّینِ‏

ترجمه:(خدایى که) مالک روز جزاست.

تفسیر:مالکیّت خداوند، حقیقى است و شامل احاطه و سلطنت است، ولى مالکیّت‏هاىاعتبارى، از سلطه‏ى مالک خارج مى‏شود و تحت سلطه‏ى واقعى او نیست. «مالکیوم الدین»

با آنکه خداوند مالک حقیقى همه چیز در همه وقت است، ولى مالکیّت او در روز قیامت و معاد جلوه‏ى دیگرى دارد؛ * در آن روز تمام واسطه‏ها واسباب قطع مى‏شوند. «تقطّعت بهم الاسباب»

* نسبت‏ها و خویشاوندى‏ها از بین مى‏رود. «فلا انساب بینهم»

* مال و ثروت و فرزندان، ثمرى ندارند. «لا ینفع مال و لا بنون»

* بستگان و نزدیکان نیز فایده‏اى نمى‏رسانند. «لن تنفعکم ارحامکم»

* نه زبان، اجازه عذر تراشى دارد و نه فکر، فرصت تدبیر. تنها راه چاره لطف خداوند است که صاحب اختیار آن روز است. لفظ «دین» در معانى گوناگون به کار رفته است:

الف: مجموعه‏ى قوانین آسمانى. «إنّ الدّین عنداللَّه الاسلام»

ب: عمل و اطاعت. «للّه الدّین الخالص»

ج: حساب و جزا. «مالک یوم الدّین»

«یوم الدّین» در قرآن به معناى روز قیامت است که روز کیفر و پاداش مى‏باشد. «یسئلون ایّان یوم الدّین» [36]مى‏پرسند روز قیامت چه وقت است؟ قرآن در مقام معرّفى این روز، چنینمى‏فرماید: «ثم ما ادریک ما یوم الدّین . یوم لا تملک نفس شیئاً و الامریومئذ للّه» (اى پیامبر!) نمى‏دانى روز دین چه روزى است؟ روزى که هیچ کس براى کسى کارآیى ندارد وآن روز تنها حکم و فرمان با خداست.

«مالک یوم الدّین» نوعى انذار و هشدار است، ولى با قرار گرفتن در کنارآیه‏ى «الرّحمن الرّحیم» معلوم مى‏شود که بشارت و انذار باید در کنار همباشند. نظیر آیه شریفه دیگر که مى‏فرماید: «نبّى‏ء عبادى انّى أنا الغفورالرّحیم . و أنّ عذابى هو العذاب الالیم» [38]به بندگانم خبر ده که من بسیار مهربان و آمرزنده‏ام، ولى عذاب و مجازات مننیز دردناک است. همچنین در آیه دیگر خود را چنین معرّفى مى‏کند: «قابلالتَّوب شدید العقاب» خداوند پذیرنده‏ى توبه مردمان وعقوبت کننده‏ى شدید گناهکاران است.

در اوّلین سوره‏ى قرآن، مالکیتَ خداوند عنوان شده است، «مالکِ یوم الدّین» و در آخرین سوره، مَلِکیت او. «ملک النّاس»

آیه:إِیّاکَ نَعْبُدُ وَإِیَّاکَ نَسْتَعِینُ‏

ترجمه:(خدایا) تنها ترا مى‏پرستیم و تنها از تو یارى مى‏جوئیم

تفسیر:انسان باید به حکم عقل، بندگى خداوند را بپذیرد. ما انسان‏ها عاشق کمالهستیم و نیازمند رشد و تربیت، و خداوند نیز جامع تمام کمالات و ربّ همه‏ىهستى است. اگر به مهر و محبّت نیازمندیم او رحمان و رحیم است و اگر ازآینده دور نگرانیم، او صاحب اختیار و مالک آن روز است. پس چرا به سوىدیگران برویم؟! عقل حکم مى‏کند که تنها باید او را پرستید و از او کمکخواست. نه بنده هوى و هوس خود بود و نه بنده زر و زور دیگران.

درنماز، گویا شخص نمازگزار به نمایندگى از تمام خداپرستان مى‏گوید: خدایا نهفقط من که همه‏ى ما بنده توایم، ونه تنها من که همه‏ى ما محتاج و نیازمندلطف توایم

خدایا! من کسى جز تو را ندارم «ایّاک» ولى تو غیر مرا فراوان دارى و همههستى عبد و بنده‏ى تو هستند. «ان کلّ من فى السموات و الارض الاّ اتىالرّحمن عبداً» در آسمان‏ها و زمین هیچ چیزى نیست مگر این که بنده و فرمان بردار تو هستند. جمله «نعبد» هم اشاره به این دارد که نماز به جماعت خوانده شود و هم بیانگر این است که مسلمانان همگى برادر و در یک خط هستند.

مراحل پرواز معنوى، عبارت است از: ثنا، ارتباط و سپس دعا. بنابراین اوّلسوره‏ى حمد ثناست، آیه‏ى «ایّاک نعبد» ارتباط و آیات بعد، دعا مى‏باشد.

چون گفتگو با محبوب واقعى شیرین است، لذا کلمه «ایّاک» تکرار شد.

ایه :اهْدِنَا الصِّرَ طَ الْمُستَقِیمَ‏

ترجمه :(خداوندا!) ما را به راه راست هدایت فرما.

تفسیر:در قرآن مجید دو نوع هدایت مطرح شده است:

الف: هدایت تکوینى، نظیرهدایت زنبور عسل که چگونه از شهد گلها بمکد و چگونه کندو بسازد. و یاهدایت و راهنمایى پرندگان در مهاجرت‏هاى زمستانى و تابستانى. آنجا که قرآنمى‏فرماید: «ربّنا الّذى اعطى کلّ شى‏ء خلقه ثم هدى» [43]بیانگر این نوع از هدایت است.

ب: هدایت تشریعى که همان فرستادن انبیاى الهى و کتب آسمانى براى هدایت بشر است.

کلمه‏ى «صراط» بیش از چهل مرتبه در قرآن آمده است. انتخاب راه و خط فکرى صحیح، نشانه‏ى شخصیت انسان است.

راههاى متعدّدى در برابر انسان قرار دارد که او باید یکى را انتخاب کند:

* راه خواسته‏ها وهوس‏هاى خود.

* راه انتظارات وهوس‏هاى مردم.

* راه وسوسه‏هاى شیطان.

* راه طاغوت‏ها.

* راه نیاکان و پیشینیان.

* راه خدا و اولیاى خدا.

آیه:صِرَاطَ الَّذِینَ أَنْعَمْتَ عَلَیْهِمْ غَیْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَیْهِمْ وَلاَ الضَّآلِّینَ‏.

ترجمه :(خداوندا! ما را به) راه کسانى که آنها را مشمول نعمت خود ساختى، (هدایت کن) نه غضب شدگان و نه گمراهان!

تفسیر:

تحقیق در مورد سوره حمد

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

دسته بندی : وورد

نوع فایل :  .doc ( قابل ویرایش و آماده پرینت )

تعداد صفحه : 6 صفحه

 قسمتی از متن .doc : 

محتوا و درسها :

سوره ی حمد بطور کلّی از سه بخش تشکیل یافته است:

* بخش اوّل مربوط به خداشناسی و اوصاف خداست.

* بخش آخر مربوط به اوصاف و نشانه های بندگان صالح خداست.

*بخش میانی این دو مربوط به تبیین مسأله ی هدایت و صراط مستقیم در قالب دعا است، صراط مستقیمی که تنها راه ارتباط خالق و مخلوق و راه انسان به سوی پروردگارش است ، راهی که بنده ی شایسته ی خدا به پروردگارش و در نتیجه به کمال انسانی و سعادت ابدی می رساند. سوره ی حمد در بیاناین حقیقت و ابلاغ پیام فوق پنج مطلب اساسی و محوری را در بر دارد

ویژگیها:

سوره ی حمد در میان سوره های قرآن از ویژگیها و خصوصیّات خاصّی بر خوردار است.

یکی اینکه : سرآغاز و افتتاحیّه ی قرآن است.

دوّم اینکه : خواندن این سوره در تمام نمازهای واجب و مستحب، یعنی در رکعت اوّل و دوّم هر نماز، فرض و واجب است و هیچ سوره ای از سوره های قرآن در این حکم نمی تواند جایگزین آن باشد.

سوّم اینکه : سوره ی حمد در میان سوره های قرآن بیشترین نام و القاب را به خود اختصاص داده است و گاهی بیش از بیست نام برای آن ذکر شده است که به چند مورد آن اشاره کردیم.

چهارم اینکه : خصوصیّت این سوره در این است که بر خلاف تمام سوره های دیگر قرآن، دو بار نازل شده است و این حاکی از ارزش و اهمّیّت بیشتر این سوره و عظمت فوق العاده ی آن در پیشگاه خداست.

ترتیب:

سوره ی حمد به ترتیب جمع آوری اوّلین سوره است که در قرآن آمده است و به ترتیب نزول پنجمین سوره ی قرآن است که بعد از سوره ی " مدّثر" و قبل از سوره ی " تبّت " نازل گردیده است و در آغازِ نخستین جزء آن قرار گرفته است.

سوره ی حمد در لفظ و حجم ظاهری از سوره های کوچک قرآن یعنی از " مفصّلات " ، و در مفصّلات نیز از سوره های " قصار " است ولی در معنا بسیار با عظمت که " امّ الکتاب " و مادر قرآن است.

سوره حمد به علت ارزش و اهمیت خاصی که از آن برخوردار است نامهای زیادی دارد گاهی بیش از 20 نام برای این سوره ذکر شده است که هر کدام از آنها به یکی از ابعاد و پیامهای این سوره اشارت دارد ولی مهمترین و مشهورترین نامهای این سوره عبارت است از:

1.سوره حمد وشکر: زیرا با کلمه ی حمد شروع می شود و پیام اصلی و اولین آیه ی آن حمد شکر و سپاس خداست.

2.فاتحه : از ریشه ی فتح آمده و به معنای آغازگر و گشاینده است و به آن "فاتحه الکتاب" نیز می گویند.

3.سبع المثانی : چون این سوره از 7 آیه تشکیل شده  و در هر نماز واجب و مستحب دو بار خوانده می شود آنرا" سبع المثانی"‌‌ نیز می خوانند.

4.امّ الکتاب و امّ القرآن : یعنی(مادر کتاب خدا) و (مادر قرآن) این دو نامگذاری بدین جهت است که اوّلاً قرآن با این سوره شروع می شود و آغاز هر چیز را امّ آن می نامند. ثانیاً محتوا و مفاهیم این سوره به قدری وسیع و جامع است که اصل و عصاره ی قرآن است. و به همین  دلیل به آن امّ الکتاب  یا امّ القرآن می نامند.

5.کنز:  زیرا این سوره گنجینه و خزینه ایست از گنجینه های الهی و خزائن غیبی چنانچه در روایتی از رسول اکرم(ص) آمده است که:"سوره ی حمد با ارزشترین ودیعه در گنجینه های عرش الهی است."

6.اساس: این نامگذاری به دو علّت است: یکی به علت جامع و محور بودن مفاهیم آن، اساس و محتوای قرآن است. دیگر اینکه بیشترین ومحکمترین سخن در این سوره در حول محور توحید و خداشناسی که اساس دین اسلام است ، دور می زند.

7.مناجات:در روایات آمده است که " المُصلّی یناجی بها ربّه " یعنی نمازگذاربا خواندن " إیّاک نعبد و إیّاک نستعین " وبا طلب هدایت از خدا در این سوره با خدا و پروردگارش راز ونیاز ومناجات می کند.

8.شِفاء:از رسول خدا نقل است که فرموده اند " سوره ی حمد شفای امراض و درمان هر درد است."

9.دعا:بهترین وزیبا ترین و اوّلین دعای قرآنی در این سوره آمده است . یعنی دعای هدایت که هدف نهایی تمام ادیان الهی، کتب آسمانی و پیامبران خداست...."اهدنا الصّراط المستقیم"

10.نور:این سوره روشنایی بخش دلها و راههاست و چراغ فروزانیست در دست انسان که راه راست و صراط مستقیم را برایش نشان می دهد.