دانلود فایل گزارش کارآموزی پتروشیمی رازی، واحد تصفیه گاز جدید و گوگرد سازی .

دانلود گزارش کارآموزی پتروشیمی رازی، واحد تصفیه گاز جدید و گوگرد سازی

مهندسی شیمی صنایع پتروشیمی

فرمت فایل: ورد

تعداد صفحات: 82

فهرست

مقدمه

روش های حذف سولفید و تصفیه گازها

شرح واحد تصفیه گاز از دیدگاه علمی

شرح واحد تصفیه گاز از دیدگاه عملی

مشکلات تولید کف و راههای از بین بردن آن

شرح واحد گوگرد سازی از دید گاه علمی

شرح واحد گوگرد سازی از دید گاه عملی

تصاویر

تاریخچه صنعت پمپ

پمپ

پمپ های بکار رفته در واحد تصفیه گاز و گوگرد سازی

پاره ای از مشکلات و نواقص واحد تصفیه گاز و گوگرد سازی رازی

واژه نامه

علائم اختصاری

منابع

نقد و بررسی گزارش کار آموزی - پیشنهادات

مقدمه

استان خوزستان بزرگترین تولید کننده نفت وگاز در کشور می باشد﴿البته در چند سال اخیر استان بوشهر نبض اقتصادی کشور از لحاظ تولیدات نفتی و گازی می باشد﴾که سالانه  مقادیر زیادی از این دو منبع خدادای  استخراج می شود.و در این راستا نیز شهرستان مسجد سلیمان از اهمیت ویژه و تاریخی برخوردار است زیرا اولین چاه نفت خاورمیانه معروف به چاه شماره یک در آن حفر گردیده است.در 7 کیلومتری شرق منطقه صنعتی مسجد سلیمان کارخانه ای موسوم به واحد جذب آب وجود دارد.این واحد وابسته به مجتمع شیمیایی رازی می باشد.

مبنای راه اندازی شرکت رازی به این صورت بود که شرکت ام.دبلیو.کلاک پس از مطالعات کافی و تشریفات لازم پیمانکار اصلی و هماهنگ کننده کلیه عملیات ساختمانی این واحد انتخاب گردید و در فروردین 1346 قرارداد مربوطه امضا و عملیات ساختمانی این واحد آغاز شد.این کارخانه در سال 1968 میلادی در دهستان تل بزان شروع به کار نمود.

واحد جذب آب پتروشیمی رازی به عنوان تامین کننده خوراک اولیه پتروشیمی رازی ماهشهر٬ در واقع نقش قلب این مجموعه را ایفا می کند.لذا سعی بر این است که این واحد تا سرحد امکان ازفعالیت خود باز نایستد.

گاز ترش مسجد سلیمان به دلیل داشتن میزان بالای H2S جهت تولید فراورده های مختلفی استفده می شود که این کار در پتروشیمی رازی صورت می پذیرد که گاز ورودی را روزانه به 10 هزار تن فراورده های مختلف تبدیل می نماید.در واحد جذب آب مسجد سلیمان که یکی از واحدهای پتروشیمی رازی بندر امام خمینی می باشد از شش حلقه چاه گازی که در اطراف شرکت می باشد گاز ترش با میزان %27_%24 H2S هیدروژن سولفوره استخراج می گردد که این عملیات بر عهده شرکت بهره برداری نفت و گاز مسجد سلیمان می باشد و پس از استخراج تحویل واحد جذب آب مسجد سلیمان می شود.

پس از استخراج در چاه های شماره 309_310_312_313_314_315 در هر چاه میعانات گازی استحصال شده همراه گاز تا حدود%85 از گاز جدا می شود و سپس توسط خط لوله ای به واحد جذب آب جهت گرفتن باقی مانده میعانات و انجام عملیات جذب فرستاده می شود و در انتها هم توسط خط لوله ای به طول66∕ 174 کیلومتری به سمت مجتمع رازی در بندر امام ارسال می گردد.

مجتمع پتروشیمی رازی یکی از عظیم ترین کارخانه های تولید کودهای ازته و فسفاته ومواد شیمیایی کشور می باشد.تاریخ عقد قرارداد این مجتمع در سال 1344بوده وشروع ساختمان فاز اول آن در سال 1346 می باشد.راه اندازی و ساخت فاز اول در مدت سه سال به طول انجامید.این مجتمع به صورت سهام %50 بین شرکت ملی صنایع پتروشیمی و%50دیگر سهام متعلق به شرکت آمریکایی آلاید کمیکال بود.﴿این در صورتی است که در سال 1386 قرار دادی بین ایران و ترکیه مبنی برواگذاری %95 از سهام شرکت رازی به یک شرکت ترکی بین دو طرف امضاء شد!﴾تا اینکه در 11 دی ماه 1352سهام شرکت آمریکایی خریده شد و در همان سال ساختمان فاز دوم ن آغاز شد و در سال 1356 در مساحت 32 هکتار راه اندازی گردید.(مجتمع پتروشیمی رازی در حال حاضر در دنیا تنها تولید کننده گوگرد می باشد با این حساب با توجه به بورس هر تن گوگرد در بازارهای جهانی امروزه به طور میانگین  تنی 700 دلار فروخته می شود!)اولین فاز واحدهای این مجتمع در سال 1349 به دنبال عملیات ساختمانی چهار ساله به بهربرداری رسید.

به علت قدمت واحدها و صدمات ناشی از جنگ تحمیلی٬ظرفیت قابل حصول به میزان 2٬400٬000 تن رسید.انتظار است با تکمیل پروژه های در دست اجرای واحدهای تولیدی به ظرفیت بیش از3٬000٬000 در سال برسد.این مجتمع بزرگترین تولیدکننده آمونیاک٬کود اوره٬ اسید سولفوریک و گوگرد و تنها تولید کننده اسید فسفریک و کود دی آمونیوم فسفات در ایران می باشد.محصولات نامبرده علاوه بر تامین نیازهای داخلی سالیانه با صدور گوگرد٬آمونیاک٬اوره واسید سولفریک به بازارهای جهانی نقش ارزنده ای در رفع نیازمندی

های ارزی مجتمع وصنایع پتروشیمی ایفا می کند. در ضمن مواد مصرفی این مجتمع شامل: آب ٬گاز٬ خاک فسفاته و هوا می باشد.

 مجتمع رازی در زمینی به مساحت 80 هکتار و در منطقه بندر امام خمینی٬واقع در شمال شرقی خور موسی٬در 66 کیلومتری ازمدخل ورودی خلیج فارس و در شمالی ترین بخش این خلیج قرار دارد.

دانلود فایل گزارش کارآموزی پتروشیمی شهید تندگویان، آشنایی با دستگاهها در آزمایشگاه مرکزی .

دانلود گزارش کارآموزی پتروشیمی شهید تندگویان، شرحی بر نحوه کار و آشنایی با دستگاهها در آزمایشگاه مرکزی

گروه: علمی کاربردی صنایع شیمیایی  

فرمت فایل: ورد

تعداد صفحات: 69

فهرست مطالب:

 آشنایی با محل کارآموزی

دستگاههای آزمایشگاه

Gas Chromatograph 

High Perfomance Liquid Chromatograp

High Perfomance Ion Chromatograp

Atomic Absoption Sepctrophotomete

Atomatic Disitillatio

Atomatic Titrato

Ray FlouorsecenceX

Polarograp

Lazer Particle Size Analayze

Sulfur Analayze

Inductively Coupled Plasm

Visible SpectrophotometerUV-

Color/color Difference Meter     

Karl Fischer Moisture Titrator     

Karl Fischer Titrator             

اندازه گیری استالدهید ، متیل استات ،اتیل استات ، متانول ، ایزو بوتیل استات ، تولوئن وپارازایلین

اندازه گیری اسید استیک در نمونه FA-1703 به روش گاز کروماتوگرافی 

اندازه گیری میزان اکسیژن ، نیتروژن ، متان ، دی اکسید کربن و مونوکسید کربن در گازهای 

 خروجی از راکتور اکسیداسیون به روش گاز کروماتوگرافی

تعیین 4-CBA در حضور کبالت و منگنز به روش پلاروگرافی

روش اندازه گیری اسید فرمیک در اسید استیک           

اندازه گیری باقیمانده تبخیر در مایعات آلی بر روی حمام آب       

تعیین ناخالصی های فلزی در اسید ترفتالئیک به روش اسپکترومتری جذب اتمی

تعیین کلرید در اسید استیک      

اندازه گیری منگنز وکبالت در محلول غلیظ کاتالیست به روش پلاروگرافی  

اندازه گیری کمی اسید ترفتالئیک ومحصولات واسطه ای و جانبی در مایع مادر به روش HPLC

تعیین برومات ویدید در برمید منگنز

تعیین Co+2,Mn+2,Br- موجود در جریانهای کاتالیستی به روش XRF

لیست تجهیزات عمومی آزمایشگاه

آشنائی با شرکت پتروشیمی شهید تند گویان:

شرکت پتروشیمی شهید تندگویان با تصویب هیئت مدیره شرکت ملی صنایع پتروشیمی جهت اجرای طرحهای تولید اسید ترفتالیک خالص (PTA) وپلی اتیلن ترفتالات (PET) در تاریخ 6/2/1377 تأسیس گردید.

شرکت ملی صنایع پتروشیمی با توجه به مصرف محصولات این طرح در بازارهای داخلی وخارجی ودر انجام بخشی از تعهدات خود در برنامه پنج ساله دوم دولت جمهوری اسلامی ایران اقدام به اجرای این طرح با اهداف ذیل نموده است:

حرکت در جهت خود اتکایی وقطع وابستگی در زمینه های مهندسی،تجهیزات ساخت داخل ،ساختمان ونصب وصنایع پایین دستیافزایش صادرات محصولات پتروشیمیاییانتقال فن آوری وتربیت نیروهای انسانی

طرحهای PET/PTA اول و دوم در ضلع شمال غربی خلیج فارس در استان خوزستان و در منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی در بندر ماهشهر و در زمینی به وسعت34 هکتار احداث گردیده است .

اسید ترفتالیک خالص PTA یکی از مهمترین مواد اولیه برای تولیدرزین های پلی اتیلن ترفتالات است که روند رشد تولید ومصرف آن در جهان بسیار چشمگیر می باشد.

تولید اسید ترفتالیک خالص شده(PTA) دارای سه بخش زیر می باشد.

الف-بخش CTA :تولید اسید ترفتالیک خام

ب- بخش PTA : فرآیند خالص سازی CTAبه PTA

ج- بخش بازیابی و احیاءکاتالیست برای CTA

در بخش CTA،پارازایلین،اسید استیک وکاتالیستها مخلوط شده و به راکتور اکسیداسیون فرستاده می شود.تحت دما و فشار بالا و بوسیله اکسی‍‍‍‍ژن موجود در هوا،پارازایلین به اسید ترفتالیک اکسید شده و پس از کریستالیزاسیون،صاف کردن و خشک کردن بصورت CTA ذخیره می شود. از آنجائیکه آب به عنوان یکی از محصولات فرعی در واکنش اکسیداسیون پارازایلین تولید می شود،بخش CTAدارای فرآیند آبگیری  (Dehydration)  از اسید استیک است وآب از بالای برج آبگیری خارج می شود.همچنین متیل استات که به عنوان یکی دیگر از محصولات فرعی است در اینجا بازیابی می شود.

در بخش PTA و تحت دما و فشار بالا، CTA بطور کامل در آب خالص حل شده و CTA ناخالص در راکتور بوسیله هیدروژناسیون فاز مایع،خالص سازی می شود.دوغاب  PTAخالص سازی شده تحت فرآیندهای کریستالیزاسیون،سانتریفوژ و خشک کردن قرار گرفته و در نهایت PTAحاصل می شود.

در بخش بازیابی و احیاء،کاتالیستهای CTAبه منظور استفاده مجدد در بخش CTA بازیابی و احیاء شده و باقیمانده آن در یک کوره سوزانده می شود.

این طرح با فناوری تولید و مهندسی پایه شرکت تکنی مونت با ظرفیت تولید 350 هزار تن اسید ترفتالیک خالص در سال طراحی شده است مشاورین و مهندسی وتدارکات این طرح را شرکت مهندسی مشاور سازه با مشارکت شرکت خارجی دایلم از کره می باشد فعالیتهای آماده سازی زمین، شمع کوبی، بارگذاری به موازات فعالیتهای مهندسی از سال 77 آغاز و پس از اتمام این فعالیتها ، عملیات ساختمان و نصب و پیش راه اندازی توسط شرکت ساختمان و نصب صنایع پتروشیمی(ECC) از اردیبهشت ماه 79 شروع و در اوایل اردیبهشت ماه 84 راه اندازی گردیده است .

مواد اولیه و خوراک اصلی این واحد عبارتنداز:

الف-پارازایلن به میزان 235 هزار تن در سال از مجتمع پتروشیمی بوعلی سینا تامین می گردد.

ب-اسید استیک به میزان 21 هزار تن در سال از مجتمع پتروشیمی فناوران و واردات تامین می گردد.

ج- مواد شیمیایی و کاتالیستهای مورد نیاز که از خارج تامین می شود

پلی اتیلن ترفتالات (PET) نیز از مهمترین مواد اولیه پلی استر تولید الیاف وپنبه مصنوعی برای صنایع نساجی ،صنایع تولید فیلم های پلاستیکی ،تولید انواع بطریهای نوشابه ،قوطی وظروف مورد استفاده در بسته بندیهای مواد غذایی ،دارویی و بهداشتی می باشد که از روند رشد تولید ومصرف فزاینده ای برخوردار است.

این طرح با فن آوری تولید ومهندسی پایه شرکت لورگی زیمر آلمان و با ظرفیت حدود 412 هزار تن در سال در چهار خط تولیدی به شرح زیر طراحی گردیده است.

الف- پلی Aتولید گرید بطری با ظرفیت 60 هزار تن در سال

ب- پلیB تولید گرید الیاف با ظرفیت 5/117 هزار تن در سال

ج- پلی C تولید گرید الیاف با ظرفیت 5/117 هزار تن در سال

د- پلی D تولید گرید بطری با ظرفیت 5/117هزار تن در سال

پیمانکار مهندسی و تدارکات این طرح شرکت ایرانی چگالش با مشارکت شرکت آلمانی لورگی زیمر می باشد فعالیتهای آماده سازی زمین ،شمع کوبی و بارگذاری به موازات فعالیتهای مهندسی از سال 78 شروع و پس از اتمام آن عملیات ساختمان و نصب و پیش راه اندازی طرح توسط شرکت OIEC از آبانماه 79 آغاز گردید.

خطوط تولید پلی A در دیماه 83 راه اندازی و پلی B,C,D در سال 84 راه اندازی شده است.

مواد اولیه و خوراک اصلی واحد عبارتست از:

الف-اسید ترفتالیک خالص به میزان 350 هزار تن در سال که از واحد PTA تامین می شود

ب-اتیلن گلیکول به میزان 140 هزار تن در سال که از مجتمع های اراک، مارون و واردات تامین می شود

ج- مواد شیمیایی و کاتالیستهای مورد نیاز که از خارج تامین می شود

تصفیه خانه پساب(WWT):

واحد تصفیه پساب شرکت پتروشیمی شهید تندگویان یکی از واحدهای بزرگ تصفیه پساب در ایران می باشد که قرارداد آن به صورت EP شامل مهندسی خرید و تامین تجهیزات و همیاری فنی درحین ساخت با شرکت ACTEA ایتالیا منعقد گردید.  شروع قرارداد تاریخ 5/4/79 و راه اندازی اولیه در مرداد سال 83 بود.

هدف و علت تاسیس واحد تصفیه پساب در پتروشیمی شهید تندگویان و ارسال ننمودن پساب این کارخانه به پتروشیمی فجر(همانند سایر مجتمع های موجود در منطقه ویژه ) را می توان به دلایل زیر دانست:

وجود فلزات سنگین در پساب واح د CTA (مانند منگنز و کبالت ) وهمچنین COD بالای پسابحجم خیلی زیاد پساب این کارخانهبازدید از واحدهای مشابه PTA که واحدهای پساب مخصوص به خود دارند.

فعالیت های مهندسی این طرح توسط شرکت ACTEA از کشور ایتالیا در سال 79 آغاز وعملیات آماده سازی زمین، شمع کوبی وسیویل توسط شرکت عمران فلات وعملیات نصب میکانیکی توسط شرکت محور سازان ورامپکو اجرا گردیده است که همزمان با راه اندازی واحدهای تولیدی عملیات راه اندازی این واحد انجام پذیرفته وهم اکنون در سرویس می باشد.کلیه پساب های صنعتی وغیر صنعتی چهار واحد تولیدی مجتمع (10 هزار متر مکعب در روز ) جهت تصفیه نهایی به واحد WWTP منتقل می گردند وپس از فعل وانفعالات بیولوژیکی وشیمیایی لازم نهایتا" به لجن های شیمیایی تبدیل شده وسپس توسط قسمت INCINERATOR سوزانده می شوند. در نهایتا" ناخالصیهای موجود در پساب های ورودی 5000ppm می باشد پس از این فرایند به حدود 100ppm میرسد وآب بدست آمده با این مشخصات جهت آبیاری فضای سبز به مصرف می رسد.

جریان های اصلی ارسالی از واحدهای بالا دست به واحد تصفیه پساب

STREAM 1 پساب ارسالی از کارخانجات تولید پلیمر PET1,PET2)PET)STREAM 2 پساب غنی از اسید ترفتالیک ارسالی از کارخانجات تولید PTA (PTA2, PTA1)STREAM 3 پساب غنی از کاتالیست ارسالی از کارخانجات تولید CTA  ( CTA1 , CTA2) STREAM 4 پساب بهداشتیSTREAM 5 دوغاب غنی از کاتالیست ارسالی از قسمت CTA  واحد PTA1

آزمایشگاه

آزمایشگاه PTA-1 با در اختیار داشتن 24 نفر کارشناس ارشد ؛ کارشناس و تکنسین ارشد وظیفه کنترل کیفیت مواد اولیه ؛ مواد میانی ؛ محصول نهایی و امکانات جانبی واحد را بصورت 24 ساعته بعهده دارد. نمونه ها از دو بخش عمده واحد بهره برداری(PTA section  و CTA section ) و گاهی اوقات از واحد تعمیرات به آزمایشگاه ارسال می گردند.

دستگاههای آزمایشگاه

اشاره :

در این بخش به شرح مختصری در مورد دستگاههای مهم آزمایشگاه و موارد کاربرد آنها بسنده شده است. بدیهی است که آزمایشگاه دارای تجهیزات و دستگاههای عمومی دیگری نیز هست که در پایان لیست آنها ارایه می شود.

دانلود فایل کارآموزی صنایع غذایی کارخانه روغن کشی کشت و صنعت شمال .

دانلود گزارش کارآموزی صنایع غذایی کارخانه روغن کشی کشت و صنعت شمال

فرمت فایل: ورد

تعداد صفحات: 85

فهرست مطالب

پیشگفتار1

مقدمه2

اهمیت اقتصادی چربیها و روغنها در جهان و ایران3

تاریخچه روغن نباتی در ایران3

فصل اول

1 – 1 تاریخچه کارخانه کشت و صنعت شمال5

1 –2 تولیدات اصلی و جانبی کارخانه کشت و صنعت6

1 – 3 شرح تولیدات اصلی و جانبی6

1 – 4 محصولات جانبی کارخانه‌های روغن‌کشی7

1 – 5 ترکیبات شیمیایی چربیها در روغنها8

1 – 6 مراحل تهیه روغن‌های نباتی8

1 – 7 علّت هیدروژناسیون11

1 – 8 واکنش هیدروژناسیون کلی11

1 – 9 جزئیات مراحل و دستگاهها11

1 – 10 نقش گاز13

1 – 11 تعریف کاتالیست13

1 – 12 فاکتورهای مهم در هیدروژناسیون14

13 – 1 عمل آوری هیدروژناسیون18

1 – 14 انواع هیدروژنه کردن19

الف) هیدروژنه کردن انتخابی19

فصل دوم

2 – 1 تبدیل لوبیای سویا به روغن21

2 – 2 ذخیره سازی21

2 – 3 مراحل آماده سازی25

2 – 4 استخراج26

2 – 5 حلال گیری28

2 – 6 صمغ گیری و جدا کردن لستین28

2 – 8 موازنه مواد سویا برای استخراج با حلال30

2 – 9 تبدیل فرآورده‌های روغنی30

2 – 10 تصفیه قلیایی31

2 – 11 بی رنگ کردن32

2 – 12 هیدروژناسیون33

2 – 13 بی بو کردن35

2 – 14 فرآورده‌های روغنی سویا39

2 – 15 کاربردهای پروتئین‌های سویا:39

2 – 15 حلالیت ایزوله ها47

2 – 16 دناتوراسیون48

2 – 17 ترکیب اسید آمینه55

2 – 18 لوبیای سویای کامل55

2 – 19 فرآورده‌های پروتئینی لوبیای سویای فرآیند شده56

2 – 20 دستگاه جداسازی58

2 – 21 امولسیفیکاسیون67

2 – 22 جذب چربی69

2 – 23 جذب آب70

2 – 24 بافت73

2 – 24 تشکیل خمیر80

2 – 25 تشکیل فیلم یا لایه نازک80

2 – 26 کنترل رنگ81

2 – 27 هوادهی82

منابع83

پیشگفتار

واحدهای روغن کشی بر اساس نزدیکی -  ماده اولیه بخصوص تخم پنبه احداث می‌شوند که این مناطق بیشتر در استانهای مازندران، گیلان و خراسان می‌باشند. یکی از این واحدهای روغن کشی کشور کارخانه روغن کشی کشت و صنعت شمال واقع در استان مازندران، شهرستان ساری (در دوازده کیلومتر شهر ساری) می‌باشد.

این کارخانه در سه شیفت کار می‌کند و دارای سیستم بازیابی فاضلاب و تصفیه آب می‌باشد که پسابهای بازیابی شده جهت شروب نمودن زمینهای مزروعی کارخانه استفاده می‌شود.

این کارخانه روغن کشی دو واحدی می‌باشد که واحد شماره 1 آن نیز (کشت و صنعت شمال) تولید روغن و واحد شماره 2 آن (ام. ام) صابون پزی است.

به طوری که گفته شد محصول اصلی کارخانه کشت و صنعت شمال، روغن نباتی است که به دو صورت دان و جامد عرضه می‌گردد و در کنار این محصول اصلی، محصول فرعی، خلط صابون تولید شده نیز در واحد 2 به صابون تبدیل می‌شود. واحد تولید گاز اکسیژن و هیدروژن در داخل کارخانه وجود دارد که گاز هیدروژن تولید شده، جهت پروسس هیدروژناسیون صورت می‌گیرد و اکسیژن تولیدی در مخازن پر شده و جهت استفاده بخشهای خصوصی و دولتی به خارج از کارخانه برده می‌شود.

در ضمن طرح توسعه کارخانه نیز در دست اقدام است که تا حدودی اجرا گردیده، ولی هنوز مورد بهره برداری قرار نگرفته است. و لازم به تذکر است که مدیریت کارخانه تحت نظارت بانک صنعت و معدن می‌باشد و محصول تولیدی کارخانه با نام (( روغن غنچه )) به بازار عرضه می‌گردد.

      مقدمه

 روغنها و چربیها از زمانهای بسیار دور یکی از اجزا اصلی و مهم تشکیل دهنده غذای انسان بوده است. که یک گرم آن در حدود 2/9 کیلوکالری انرژی در بدن تولید می‌کند. همچنین غذای طبخ شده در روغن و چربی مزه و طعم مطلوبی را در بر خواهد داشت.

با تغییر ساختار اجتماعی در دورانی که ما در آن زندگی می‌کنیم، دگرگونی و چگونگی تولید مواد مورد نیاز جامعه به خصوص مواد غذایی امری اجتناب ناپذیر است در حال حاضر با توسعه کشت دانه‌ها و میوه‌های روغنی فقط 15 % از نیاز چربی و روغن مصرفی مردم را می‌توانیم تامین نمائیم. از این جهت باید میزان قابل ملاحظه ای روغن خام از خارج وارد کشور شود، لذا برای افزایش راندمان استخراج روغن از منابع روغن و تصفیه روغن نیاز به تکنولوژی جدید روغن می‌باشد.

در کشورهای صنعتی یک نفر در طول عمر خود در حدود 3 تن روغن و چربی مصرف می‌کند که بیش از نصف این مقدار به صورت روغن یا چربی غیر قابل رویت موجود در مواد غذایی مانند پنیر، سوسیس، کالباس، گوشت و نظیر اینها می‌باشد.

اهمیت اقتصادی چربیها و روغنها در جهان و ایران

غذا مسئله مهمی است که نیاز انسانها را برطرف می‌کند. کار اساسی کشاورزان و کارخانه‌های صنایع غذایی این است که نیاز مواد غذایی انسانها را تامین کنند. با توجه به افزایش رشد جمعیت در جهان نیاز به مواد غذایی نیز افزایش می‌یابد و همزمان باید تقاضای مواد غذایی مورد نیاز مردم با امکانات و شرایط موجود تامین شود.

تاریخچه روغن نباتی در ایران

تا حدود سال 1330 از روغن حیوانی استفاده می‌کردیم و بعد از این تدریجاً با افزایش جمعیت و کمبود تولید روغن حیوانی افزایش قیمت باعث گردید که از روغن نباتی استفاده نمایند که از هلند و آمریکا وارد می‌کنند. از سال 1331 تا 1344 با شرایطی که در ایران انجام شده بود تجار و صنعتگران شروع به آوردن کارخانه‌های روغن نباتی نمودند تا در عرض 12 تا 13 سال کارخانه در ایران شروع به کار نمود و روغن نباتی جامد هم از خارج وارد می‌کردند و همه این کارخانه‌ها از پنه دانه استفاده می‌کردند. در سال 1346 دولت ورود روغن نباتی جامد را غیر مجاز اعلام کرد و رقابتی بین کارخانه‌ها به وجود آمد و سطح تولید بالا رفت و بعضی‌ها شکست خوردند و بعضی‌ها هم در کارشان موفق شدند. مثلاً یکی از کارخانه‌های روغن نباتی، پارس (قو) است که در سال 1339 تاسیس شد و تولید آن در روز 15 تا 20 تن بود و امروزه بیشتر از 600 تن در روز تولید می‌کند.

در حال حاضر در ایران در حدود 16 کارخانه روغن نباتی داریم بعضی از این کارخانه‌ها در حدود 300 تن تولید دارند.

مثلاً: 1 – روغن نباتی پارس (قو، اطلس)

       2 – روغن نباتی بهشهر (شاه پسند، بهار، مایع لادن)

       3 – روغن نباتی ورامین

       4 – فاز اصفهان

       5 – شیراز (نرگس)

      6 – روغن نباتی جهان

تا قبل از سال 1345 از پنبه دانه استفاده می‌کردند و بعد از آن از روسیه، بلغارستان، رومانی روغن نیمه تصفیه آفتابگردان وارد می‌نمودند و بعد از آن در نتیجه نیاز، روغن سویا از آمریکا جنوبی و ایالات متحده وارد نمودند به طوریکه الان نزدیک 100 % مواد خام از دانه سویا است و از آرژانتین و برزیل وارد می‌نمایند و بعد از آن شرکت سهامی توسعه کشت دانه‌های روغنی آمدند و کشاورزان را در کشت دانه سویا و آفتابگردان تشوق نمودند ولی با وجود اینها کفاف مصرف را نکرد و در این سالهای اخیر در حدود 6 تا 5/6 درصد روغن تولیدی ایران در داخل ایران تولید می‌شود و بقیه از خارج وارد می‌شود.( در سال 1362)

 
فصل 1 1 – 1 تاریخچه کارخانه کشت و صنعت شمال

در سال 1355 همزمان با اجرای طرح و نصب ماشین آلات، به سبب بازده کم مالی طرح اولیه، موضوع توسعه ظرفیت واحد به منظور بهره گیری بیشتر از هزینه‌های ثابت طرح و افزایش سود آوری آن مورد مطالعه قرار گرفت و سپس برای تهیه طرح تکمیلی جهت افزایش ظرفیت تولید روزانه تا میزان 250 تن روغن نباتی و متعاقب آن سفارش و نصب ماشین آلات مربوطه اقدام گردید. این طرح علاوه بر توسعه واحد تصفیه روغن، توسعه واحد روغن کشی را نیز از طریق احداث خطوط روغن کشی دانه سویا و آفتابگردان (علاوه بر پنبه دانه) در بر می‌گرفت که به واسطه برخی نارساییها و محدودیتهای ارزی با تدارک تعدادی از ماشین آلات در نیمه راه باقی مانده است.

واحد شماره 2 در داخل شهر ساری قرار داشته و دارای قدمتی بیش از 47 سال می‌باشد. این واحد در ابعاد کوچکی شامل قسمتهای پنبه پاک کنی، روغن کشی پنبه دانه، تصفیه روغن خام و صابون سازی بوده است، که در حال حاضر به سبب فرسودگی بیش از حد ماشین آلات قسمتهای پنبه -   پاک کنی صابون سازی و تصفیه با ظرفیتهای کمتر قابل بهره گیری بوده و قسمت روغن کشی به طور کلی از زنجیره تولید خارج گردیده است. واحد شماره 2 به علت قرار گرفتن در داخل شهر ساری از طرف سازمان حفظ محیط زیست منطقه ملزم به انتقال و تعطیل در محل فعلی می‌باشد. پساب صنعتی آلوده بوی نامطبوع حاصل از خلط صابون، پرزهای معلق پنبه و سایر آلودگی‌های ناشی از احتراق دیگهای بخار در هوای محیط از یکسو، و روشهای قدیمی و غیر اقتصادی تولید روغن و صابون از سوی دیگر از عوامل تشدید کننده مساله می‌باشد.

پروانه تولید، دانش فنی و برخی ماشین آلات و تجهیزات قابل استفاده این واحد به عنوان موارد قابل بهره‌گیری در طرح جامع شرکت (توسعه واحد یک) مد نظر قرار گرفته اند.

 1 –2 تولیدات اصلی و جانبی کارخانه کشت و صنعت

تولیدات کارخانجات کشت و صنعت شمال را می‌توان به دو گروه محصولات اصلی و محصولات جانبی (by–product) تقسیم بندی نمود. پنبه محلوج، روغن نباتی جامد و صابون رختشوئی محصولات اصلی ولینترجین، زیرجین، لینترهای 1 و 2، پوسته و کنجاله، محصولات جانبی واحد2 را تشکیل می‌دهند، در واحد یک نیز روغن نباتی، به عنوان محصول اصلی و لینترهای 2 و 1، پوسته، کنجاله، خلط صابون، گلیسیرین و اسیدهای چرب و اکسیژن به عنوان محصولات جانبی، تولید می‌شود. ضمناً در واحد یک، قوطیهای حلبی مورد نیاز جهت بسته بندی روغنهای نباتی نیز در ظرفیتهای مختلف (2، 4، 10 پوند و 17 کیلو) تولید می‌گردد. در این بخش شرح مشخصات، استانداردها و موارد مصرف تولیدات کارخانجات ارائه گردیده است.

1 – 3 شرح تولیدات اصلی و جانبی

الف – پنبه محلوج:

عبارت است از الیاف طبیعی گیاه پنبه که از جدا سازی وش[1] به پنبه محلوج بدست می‌آید. مقدار پنبه بدست آمده صرف نظر از درجه بندی آن 33 درصد وزن وش را تشکیل می‌دهد.

ب – روغن نباتی:

عبارت است از روغن خوراکی بدست آمده از دانه‌های روغنی از قبیل دانه پنبه، سویا، آفتابگردان، زیتون، ذرت، بادام زمینی، خرما، انگور، گوجه فرنگی، نارگیل و ….. که به دو صورت جامد    (هیدروژنه) و مایع (اشباع شده) مورد عرضه و مصرف قرار می‌گیرد. مقدار روغن موجود در دانه هائی نظیر پنبه دانه 17 تا 23 درصد، سویا 14 تا 23 درصد، آفتابگردان 28 تا 35 درصد و خرما 50 تا 70 درصد وزنی را تشکیل می‌دهد که البته جدا سازی تمامی مقادیر مذکور میسر (یا اقتصادی) نبوده و برای مثال حدود 16 درصد روغن پنبه دانه در روشهای معمول جداسازی  (OR SOLVENI MILLING EXTRACTION) قابل استحصال می‌باشد.

ج – صابون رختشوئی:

ماده پاک کننده ای است (قدیمی ترین ماده شوینده شناخته شده) که از نمک حاصل از ترکیب اسیدهای چرب با مواد قلیائی نظیر سود بدست می‌آید.

اسیدهای چرب مورد استفاده در صابون سازی می‌تواند از خلط صابون (TRIGLYCERIDE) حاصل از تصفیه روغن خام نیز بدست آید.

با افزایش توسعه تکنولوژی روغن در جهان، تاثیر چندانی در مصرف روغن کشورمان نداشته است. اما در ایران الگوی مصرف چربیها وروغنها در 30 سال گذشته تغییر کرده است چربیهای هیدروژنه 76 %، کره 14% و روغن مایه 10 %.

1 – 4 محصولات جانبی کارخانه‌های روغن‌کشی

پس از مرحله روغن کشی از دانه‌های روغنی محصول باقیمانده کنجاله نامیده می‌شود که یکی از مهمترین مواد تامین کننده، تغذیه دام و طیور به شمار می‌آید. با توجه به کمبود شدید خوراک دام در ایران که باید در هر سال بیش از 500 هزار تن انواع علوفه از خارج وارد کشور شود، اهمیت کنجاله بیشتر احساس می‌گردد. بهترین نوع کنجاله برای نام کنجاله، سویا می‌باشد. زیرا حاوی 50 % پروتئین است. کنجاله آفتابگردان نیز از کیفیت خوبی برخوردار است.

دانلود فایل گزارش کارآموزی شیمی کاربردی، آزمایشات شیمیایی لبنیات .

دانلود گزارش کارآموزی شیمی کاربردی، آزمایشات شیمیایی لبنیات

( بررسی استاندارد فراورده های لبنی )

رشته شیمی کاربردی

فرمت فایل: ورد

تعداد صفحات: 45

معرفی شرکت آساک سنجش شرق

شرکت آساک سنجش شرق در سال 1381 به شماره ثبت 575 با انگیزه اشاعه فرهنگ استاندارد و پاسخگوئی به  نیازهای واحدهای صنعتی – خدماتی و همچنین بازرگانان ، با شاخه های فعالیتی گسترده از جمله کنترل کیفی کالاهای بازرگانی (سورویانس )، ایجاد آزمایشگاه اکرودیته ، برگزاری دوره های آموزشی و مشاوره در زمینه استانداردهای ملی و بین المللی در استان خراسان تاسیس گردید . شاخه های فعالیتی شرکت به ترتیب بدین شرح خواهد بود :

1- انجام بازرسی و کنترل کیفیت کالاهای بازرگانی ( سوردیانس ) .

2-  آزمایش میوه و خشکبار وولبنیات در آزمایشگاه شرکت و ارائه آنالیز بر اساس استاندارد مورد نظر .

3-  ایجاد و تهیه آزمایشگاه اکرودیته در واحدهای تولیدی و صنعتی .

4- مشاوره در زمینه اخذ پروانه های کار برد علامت استاندارد در واحدهای تولیدی و صنعتی .

5-  همکاری متقابل با شرکتهای سورویانس داخلی و خارجی .

6- مشاوره در زمینه استانداردهای بین المللی در زمینه استقرار سیستم های 5S , ISO  17025 , ISO 14000 , ISO 9000   در واحدهای تولیدی صنعتی و خدماتی .

7- استقرار سیستم  HACCP  در واحدهای صنایع غذائی .

8-  بر گزاری دوره های آموزشی .

این شرکت در تاریخ 8/9/1386  موفق به اخذ گواهینامه تایید صلاحیت جهت تاسیس آزمایشگاه همکار در زمینه آزمون ابنیات و خشکبار گردید ودر مرداد ماه 1387 گواهینامه تایید صلاحیت آموزشی در موضوعات مدیریت فرایند تولید و بهره وری ، زبان خارجی و فراوری داده ها را از موسسه استاندارد ایران در یافت نمود . هم اکنون نیز در حال گسترش زمینه های کاری آزمایشگاه جهت آزمون سایر مواد غذائی میباشد .

فهرست مطالب:

شیر

ترکیبات شیر

عوامل موثر در ترکیبات شیر

نژاد

فصل

سن

نسبت ویت

حالت قلیایی و اسیدی

شیر معمولی و غیر مرضی

استاندارد شیر

شیر حرارت ندیده

شیر پاستوریزه

شیر استرلیزه

شیر استرلیزه UHT

روش آزمون

تعیین مقدار چربی شیر

تعیین اسیدیته شیر

تعیین درصد ماده خشک

تعیین دانسیته شیر

جستجوی تقلبات در شیر

پنیر

تعیین مقدار چربی پنیر

تعیین اسیدیته پنیر

تعیین مقدار Ph پنیر

تعیین درصد ماده خشک

تعیین نمک پنیر

تعیین پروتئین پنیر

خامه

استاندارد خامه پاستوریزه در ایران

تعیین مقدار اسیدیته خامه

تعیین مقدار چربی خامه

کره

استاندارد کره پاستوریزه

ویژگی های عمومی

ویژگی های شیمیایی

تعیین اسیدیته کره

تعیین رطوبت کره

تعیین مواد باقیمانده شیر

تعیین درصد نمک کره

تععین چربی کره

دوغ

تعیین مقدار چربی دوغ

تعیین مقدار اسیدیته دوغ

تعیین ماده خشک دوغ

تعین میزان نکم دوغ

ماست

تعیین اسیدتیه

تعیین PH ماست

تعیین درصد چربی

تعیین ماده خشک

شیر:

ترکیبات شیر:

شیر غذایی بسیار کامل و با ارزشی است و مخصوص چون غذای منحصر به فرد نوزاد در ماه های اول تولد تامین می نماید دارای اهمیت زیادی است. ترکیب عمده شیر از سه قسمت مختلف تشکیل شده است آب، چربی و مواد جامد غیر چرب که شامل پروتئین های شیر (کازئین، آلبومین، گلوبولین) لاکتوز، اسیدلاکتیک، اسیدسیتریک و مواد معدنی می باشد. جدول زیر ترکیب شیرهای مختلف را به طور متوسط نشان می دهد.

دانلود فایل گزارش کارآموزی آزمایشگاه .

دانلود گزارش کارآموزی آزمایشگاه

فرمت فایل: ورد

تعداد صفحات: 83

فهرست

بخش اول: سم شناسی

مقدمه

تاریخچه

طبقه بندی سموم

نامهای سموم

غلظت به کار رفته و آزمایشهای اولیه در سم شناسی

فرمولاسیون سموم

ترکیبات مهم استعمالی در فرمولاسیون

تعاریف مهم در سم شناسی

خانواده های شیمیایی سموم

ارگانوفسفره ها

پایروتروئیدها

کار با مات ها، دی نیتروفنل و دی تیو کاربامات ها

ترکیبات آلی لکره

روغن ها

آنتی بیوتیک ها

ایزو تیوسیانات ها، بنزیمیدازول ها و ترکیبات بنزنی

اکسانتئینها و تری آزول ها

ترکیبات معدنی، قارچ کش های استروئید، نیکوتین

سایر ترکیبات

بخش دوم: گزارش کارآموزی در بخش آفت کش ها

مقدمه

تاریخچه، اهداف و بخشهای موسسه تحقیقات آفات و بیماریهای گیاهی

آزمایشگاه باقیمانده سم

بخش مایکوتوکسین ها

بخش مقاومت آفات و سم پاشی

بخش سنتزفرمون

فرمون- کاربردها، تله ها و روند کاری آزمایشگاه

سنتزفرومون ها

آزمایشگاه  استخراج و عصاره گیره

بازدید از آزمایشگاه

FAO واقع در بخش و منابع

منابع

مقدمه

انسان از قدیم الایام از یک تعادل طبیعی اکوسیستم برخوردار بوده است ولی با افزایش جمعیت و تلاش انسانها برای تأمین غذا، تعادل طبیعی اکوسیستم ها برهم خورده و آفات ، بیماریها و علفهای هرزی ایجاد شده ، بطوریکه علیرغم تلاش انسانها برای حفظ محصولات، %30 تولیدات کشاورزی از بین می رود. البته در کشورهای در حال توسعه این رقم بالاتر است مثلا در آمریکای لاتین %40 محصولات دچار خسارت می‎شوند.

در قدیم روشهای سنتی فراوانی برای مبارزه با آفات وجود داشت از جمله روش مبارزه بیولوژیک (استفاده از اردک مرغابی و پرندگان در مزرعه برای خوردن آفات) استفاده از عصاره بعضی گیاهان به صورت محلول پاشی، استفاده از مترسک بوده است ولی با پیدایش سم تحولی در کنترل خسارت آفات و بیماریها ایجاد گردید به طوریکه حتی به اثرات سوء جانبی آنها نیز توجهی نشد. ولی به تدریج به اثرات جانبی (side effects) نیز در کشت و استفاده سموم آغاز شد به طوریکه از روشهای تلفیقی و مدیریت صحیح افات استفاده می کردند. ولی به تدریج حرکت جهانی به طرف کاهش مصرف سموم در امر مبارزه با آفات و بیماریها رفت به طوریکه در کنفرانس جهانی ریودژانیرو در سال 1992 که از کشور ایران نیز شرکت داشتند، در اغلب کشورها با برنامه ریزیهای مخصوص در جهت کاهش مصرف سموم تلاش فراوان به عمل آمد. در برخی کشورها بین 50 تا 70 درصد مصرف سموم کاهش پیدا نمود.

در ایران نیز از سال 1373 پروژه جدیدی به نام پروژه کاهش مصرف سموم و استفاده بهینه از کود با تلاش وزیرکشاورزی وقت در هیئت دولت به تصویب رسید و از سال 1374 اجرای این پروژه زیر نظر 3 کمیته تحقیقات ، اجرا و ترویج و هماهنگی شروع و هماهنگی شروع و همچنان با جدیت ادامه دارد.

در اثر اجرای کامل این پروژه و سایر مواد در طول 10 سال اخیر مصرف سموم %40- 50% در کشور کاهش یافته است. اینک اجرای این پروژه با عنوان جدید توسعه کاربرد مواد بیولوژیک و استفاده بهینه از کود و سم در کشاورزی از اهم برنامه های وزارت جهاد کشاورزی محسوب می‎شود.

لذا توصیه بر این است که به هنگام مواجه به افزایش جمعیت آفات در مرحله نخست از روشهای مبارزه زراعی، مبارزه بیولوژیکی و مبارزه تلفیقی برای جلوگیری از آفات استفاده شده، در صورت طغیان آفات و بیماریها استفاده از سموم آن هم در قالب یک روش مدیریتی تلفیقی (IPM) قابل توصیه می‎باشد.

پیدایش سموم به بیش از هزار سال قبل از میلاد مسیح برمی گردد. هومر (Homer) شاعر و مورخ معروف یونانی در حدود هزار سال قبل از میلاد مسیح اشاره به کندکش های گوگرد و خاصیت تدخینی آنها می‎کند. چینی ها در قرن شانزدهم میلادی از ترکیبات ارسنیکی، به عنوان یک ماده معدنی برای مبارزه با آفات نام می برند و کاربرد سموم ارسینکی در غرب به قرن هفدهم بر می گردد که به همراه مواد قندی برای مبارزه با مورچه استفاده می شد. نیکوتین اولین حشره کش طبیعی بود که در قرن 17 از برگهای تنباکو استخراج و برای مبارزه با سرخرطومی گیلاس به کار می رفت. پس از آن به ترتیب گرده گل داوودی در قرن 18، ماده پیرترین (که امروزه نیز از حشره کش های مهم می‎باشد) در سال 1850 موجود در شهد گلها، روتون موجود در ریشه گیاه، دریس، HCN در 1886 در کالیفرنیا علیه آفات مرکبات، ارسنیت مس در 1867 علیه سوسک برگخوار سیب زمینی، ارسنات سرب در 1892 علیه ابریشم باف ناجور (Lymantria dispar) ارسنات کلسیم در 1912 علیه آفات متعدد، روغن های نفتی و دی نیترو ارتوکرزول (DNOC) به عنوان یک سم کم دوام و کم خطر، تیوسیاناتها در 1930، مهمترین سموم مصرفی در جهان محسوب می‎شوند که همگی ترکیبات معدنی بودند در سال 1939 دانشمندی سوئدی به نام پل مولر به خاصیت DDT پی برد و جازه نوبل را برد.

البته DDT در سال 1978 توسط یک دانشمند آلمانی منتشر شده بود ولی وی از خواص حشره کشی آن بی خبر بود. این ترکیب، نخستین آفت کش با ساختار کربنی یا آلی بود.

این ترکیب در زمان جنگ جهانی دوم برای از بین بردن حشرات ناقل استفاده می‎شود و از سال 1943 در سطحی خیلی وسیع مصرف می شد.

ترکیبات کلره نظیر کامگسان، کلردان، آلدرین نیز سپس مصرف شدند که در ایران نیز مورد استعمال بودند ولی به علت دوام طولانی و مسمومیت های حاد و مزمن ترکیبات فسفره جایگزین آنها شدند که اولین گام در راه ساخت این ترکیبات را یک دانشمندان آلمانی به نام Gerh shrader برداشته بود ولی چندان کاربردی نداشت ولی به تدریج کاربرد آنها افزایش یافت به طوریکه امروزه مهمترین و پر کاربردترین سموم جهان خصوصا حشره کش ها را شامل می‎شوند. پاراتیون و مالاتیون در سالهای 1950 و 1951 مهمترین این ترکیبات بودند که در ایران نیز کاربرد وسیع داشتند.

امتیاز زیاد ترکیبات ارگانوفسفره، تجزیه و تحلیل سریع آنها به مواد غیر سمی پس از مصرف بوده و همچنین اینکه این سموم برخلاف بسیاری سموم از جمله سموم کلره، در بدن تجمع پیدا نمی کنند.

سپس سموم کار بامات در سال 1947 توسط کمپانی سوئیسی (Geigy) ساخته شدند که مهمترین آنها کار با ریل در سال 1949 نیز پیروتروئیدها ساخته شدند که اولین و مهمترین آنها «آلترین» بود که ترکیب تقریبا مصنوعی یک ترکیب طبیعی واقع در گلها به نام پیروتروم بود که در قدیم به عنوان آفت کش به کار می رفت.

تنظیم کننده های رشد نیز جدیدترین سموم به کار رفته هستند که در بین سالهای 1967- 1940 شناخته شده و ژیبرلیک اسید معروفترین ترکیب این خانواده بوده است. در انتها سموم را از نظر تاریخچه به چهار دسته تقسیم می کنند که در زیر آمده است:

تا قبل از کشف DDT : فقط ترکیبات معدنی داشته مانند ترکیبات ارسنیک، فلوئور، روغنهای گیاهی و حیوانی، ترکیبات گیاهی و به ندرت ترکیباتی با گروه های آلی محدود مثل تیوسیانات ولی هیچیک سنتز نبودند.از سال 1939 تا 1967: DDT مهمترین آفت کش در این دوره بوده و همچنین ترکیبات اورگانوکلر، اورگانو فسفر و کارباماتهااز سال 1967 تا کنون: شامل شبه هورمونها بیشتر بوده خصوصا جلب کننده ها، دور کننده ها، عقیم کننده ها، حشره کش های میکروبی، میکروارگانیزمهای بیماری از نظیر قارچها، باکتری ها، پروتوزوئرها، ویروس ها، ریکسیاها و نماتدهادوره بسیار جدید و آفت کش های مدرن که از چند سال پیش تا کنون به کار رفته که شامل آفت کش هایی که از درهم آمیختن سم شناسی و بیوتکنولوژی ایجاد می گردد. در حقیقت نوعی ایجاد مقاومت در گیاهان ایجاد می کنند. مثال مناسب وارد کردن ژن تولید توکیسن از باکتری "Bacillus thuringensis" به گیاه می‎باشد. این اقدام فعلا در برخی از محصولات مثل پنبه ذرت و برنج انجام می‎شود البته در کشورهای مدرن و صنعتی

طبقه بندی سموم:

به طور کلی روشهای مختلفی برای تقسیم بندی سموم وجود داشته که سه تا از معروفترین آنها تقسیم بندی براساس 1. منبع سم 2. کاربرد سم 3. ساختمان شیمیایی سم می‎باشد.

از لحاظ منبع سم، سموم یا طبیعی بوده یعنی در طبیعت وجود داشته و وظیفه تولید کننده سم، استخراج این سم از ترکیبات طبیعی موجود در گل ها و گیاهان است. مثل نیکوتین که از توتون استخراج می‎شود.

در حالت دوم ، سم مصنوعی بوده توسط سنتز شیمیایی ساخته می‎شود. ماده سنتز شده از نظر فیزیکی، شیمیایی، پایداری، چسبندگی، بو، فرم اختلاط با حلالها، آتش زایی و غیره باید مورد آزمایشات دقیق قرار گیرد. امروزه ترکیبات مصنوعی به مراتب از نظر تعداد بیشتر از سموم طبیعی هستند، برخلاف سالهای پیشین و گذشته دور

از لحاظ کاربرد سم، سموم می‎توانند حشره کش، علف کش، قارچ کش، کنه کش، موش کش، نماتدکش، باکتری کش، حلزون کش، تنظیم کننده رشد (هورمونی)، و حشره کش های میکروبی باشند که ترتیب بیان شده در بالا، نمایانگر کاهش تعداد این ترکیبات در جهان به ترتیب از حشره کش ها (که فراوانترین سموم از نظر تعداد هستند) تا حشره کش های میکروبی (نادرترین سموم از نظر کمیت) می‎باشد.از نظر ساختار شیمیایی که می‎توانند ارگانوکلره، ارگانوفسفره، کاربامات، پایروتروئید، فنیل اوره آزولن ها، بنزوئیک اسیدها، بنزوایمیدازول ها، و سایر گروههای آلی متفرقه باشد که راجع به خواص هر یک مختصرا توضیح داده خواهد شد.

نامهای سموم:

الف) نام شیمیایی : این نام براساس قوانین اتحادیه بین المللی شیمی محض و کاربردی انتخاب می‎شود. در حقیقت این نام بیان کننده اجزاء تشکیل دهنده ساختار شیمیایی ترکیب و نحوه قرار گرفتن آنها نسبت به هم است.

ب) نام عمومی: این نام توسط موسسه یا کمپانی سازنده پیشنهاد شده و ابتدا در کشور سازنده و سپس به صورت یک نام بین المللی به استانداردهای جهانی (ISO) پیشنهاد می گردد. مثال بارز نام کارباریل از کارباماتها و بارایترین از گروه فسفره می‎باشد. معمولاً حرف اول نام عمومی کوچک نوشته شود.

ج) نام تجاری یا نام فرمولاسیون: اسامی زیادی برای نام تجاری نوشته می‎شود. چون در کارخانه به سلیقه خود اسمی را روی محصول خود می گذارد. معمولاً اول کلمه با حروف درشت نوشته می‎شود. مثال کارباریل بوده که نام سوین نامیده می‎شود، حالت پودری از این سم است و حالت خمیری آن sevimol می‎باشد.

* فرمول بسته شیمیایی و فرمول ساختاری سموم، مفاهیم اسده ای بوده و نیاز به توضیح اضافی نیست.

خصوصیات یک آفت کش (سم) خوب:

روی آفت هدف مؤثر باشداثرات سوء جانبی وری دشمنان طبیعی و آفت کم باشد.گیاه سوزی نداشته باشدزود تر تجزیه شده و وارد چرخه و زنجیره غذایی نشوند.دوام تاثیر ‌آفت کشی خوبی داشته باشدبوسیله باران شسته نشوند.در محیط اسیدی و قلیایی تجزیه نشوند.قابل اختلاط با سایر سموم باشند.مقرون به صرفه باشدبرای محیط زیست حداقل خطر را داشته باشد.مقاومت آفات و بیماریها در مقابل آن دیرتر ایجاد شود.

غلظت های به کار رفته در (toxicology) :

مهمترین غلظت کاربردی در toxicology ، ppm بوده که در محلولهای آبی معادل /// است. و در غیر حلولهای آبی معادل /// است. مطابق تعریف داریم:

هر درصد وزنی معادل  ppm 10+4  است.

همچنین درصد وزنی، /// ، /// و واحدهایی از این دست نیز کاربرد داشته ولی از واحدهایی مانند مولاریته، مولالیته، کسر مولی و … که از «مول» استفاده میشود در این عمل استفاده نمی‎شود

آزمایشهای اولیه "Toxicoloty"

در اینجا منظور روند کار است و گر نه راجع به جزئیات بیشتر و مفاهیم اساسی توضیح داده خواهد شد.

نخستین مرحله آزمایش روی آبزیان بوده که شامل ماهی ها، خرچنگها ، کرمها  وحلزونها و حتی جلبکها می‎باشد. در مرحله دوم روی جانوران خشک زی آزمایش شده، در موش ها، خوکچه های هندی، پرندگان در مقادیر مصرف مختلف بررسی شده، همچنین دوام باقیمانده سموم در خاک ، آب ، گیاه (ریشه، ساقه، برگ و میوه) و نفوذ در طبقات مختلف خاک انجام می‎گیرد.

بررسی اثرات سوء سموم بر روی دشمنان طبیعی آفات، زنبور عسل، کرم  ابریشم، اجباری می‎باشد.

در تجزیه شیمیایی باقیمانده سموم در بافت های گیاهی و حیوانی با کمک از مواد رادیواکتیو انجام می پذیرد در صورت تایید تمام آزمایشات مبنی بر صلاحیت معرفی سپس آزمایشات آفت کشی آن در مناطق و اقلیم مختلف بر روی آفات آیا آفات هدف و سایر آفات انجام و اندازه گیری می‎شوند. معمولاً از 1000 ترکیب در دست آزمایش احتمال تایید یک یا دو فرمول تایید می‎شود. پس از اتمام آزمایشات، سم مورد نظر اجازه ثبت گرفته و تولید آن در انحصار شرکت تولید کننده قرار می‎گیرد.

فرمولاسیون سموم:

کمپانی های سازنده سموم معمولاً سموم خود را به صورت غلیظ به نام ماده تکنیکال عرضه می کنند که درجه خلوص ماده تکنیکال معمولاً حدود 95% می‎باشد. اما قسمت عمده اثربخشی یک سم مربوط به فرمولاسیون آن است که کشورها و شرکت های مختلف روشهای مختلفی برای آن در نظر می گیرند.

منظور از فرمولاسیون ، همانطور که در مورد رنگ  یا مواد آرایشی هم داریم، افزودن ترکیبات مناسب جهت اثر بخشی بهتر و بیشتر سم و از آن مهمتر قابل استفاده و قابل استعمال کردن سم  جهت مصرف در مزارع، باغات  و… می‎باشد.

مثلا از امولسیون کننده استفاده شده جهت حل کردن اجزاء آلی و غیرقطبی در آب و یا سایر ترکیبات که به تفضیل بیان می‎شود.

در تهیه فرمولاسیون، نوع تهیه سم برای مصرف نگهداری، انبارداری، صرفه اقتصادی و غیره را در نظر می گیرند.

در قبل از انقلاب مقدار کمی از سموم داخل کشور فرموله می شدند ولی امروزه بیش از 80% سم در داخل کشور فرموله می‎شوند.

 اگر چه متاسفانه سنتز ماده تکنیکال (ماده موثره  واصلی سم) در داخل کشور انجام نشده ( به جز بعضی ترکیبات بومی و معمولی مثل مخلوط بوردو، روغن های طبیعی و مصنوعی، لایم سوفلورو … ) و خرید ماده تکنیکال از طرف دولت صورت میگیرد و تحویل کارخانجات فرمولاسیون شده و پس از فرموله شدن از طریق شرکت خدمات حمایتی و سازمان حفظ نباتات توزیع آنها در کشور انجام می‎شود.

سموم معمولاً به دو صورت خشک و محلولپاشی مصرف شده ولی فرمهای دیگر نیز داشته که به طور خلاصه به آنها می‎پردازیم.

1)  فرمولاسیون خشک

1- الف) گردها یا فرمولاسیون پودری

قدیمی ترین نوع سموم بوده که قطر ذرات آن کمتر از 30 میکرون است. گرد معمولاً یک سم داخل یک حامل (carrier) است که حامل ها مواد بی اثری هستند که جهت تسهیل فرمولاسیون اضافه شده و معمولاً خاک رس، تانکها، پرلایت و سیلیکات می باشد.

ذرات گردها از 10 تا 70 میکرون امروزه متفاوت است. خاصیت گیاه سوزی کمتری دارند، و برای آفات بین خواربه کار می روند. معمولاً (5/0-10)% ماده مؤثر در حامل قرار می‎گیرد و به ویسله هواپیمای سم پاش و موتورهای سمپاش گردپاش به کار می روند. بیشتر برای مبارزه با آفات انباری مصرف داشته و بهترین مثال برای گردها گرد کارباریل %20 است.

1- ب) گرانول ها

به منظور غلبه بر باد بردگی گردها ساخت گرانول ها مرسوم شد که سموم ابتدا در یک حلال حل شده سپس ماده حاملی که شامل رسهای پرلایت و ورمی کولایت بوده به صورت غلاف و پوشش با ماده سمی آغشته می‎شود(محلول سمی)

این ترکیبات جاذب الرطوبه اند یعنی با دریافت رطوبت می‎شوند و ماده سمی را در محیط آزاد می کنند.

امروزه حتی مواد حامل را از موادی می سازند که پس از آزاد کردن سم تبدیل به ماده کودی می‎شوند. اندازه گرانولها 5-25/0 میلیمتر است. از گرانول ها برای مصارف سموم در خاک مزرعه از طریق جذب سموم از طریق ریشه ها استفاده می کنند. وجود رطوبت برای باز شدن گرانول ها ضروری

1- ج) میکروکپسولها که از همه جدیدتر بوده  وماده موثره به وسیله یک پوشش نازک از ژلاتین یا اگار پوشانده است می‎شود  و در حضور آب خاک به صورت تدریجی سم را آزاد کرده که خود این تدریجی آزاد کردن از مزایای این میکروکپسولها است.

1-د) خمیرها:  در این فرمولاسیون سم را با یک حلال نظیر دی کلرواتان (که از همه پرکابردتر است) مخلوط کرده وبه صورت خمیر در می آورند برای آفات چوبخوار نظیر کرم خراط و غیره استفاده شده و در مبارزه با موش و حتی سوسک های خانگی (در خمیرهای سوسک کش) این حالت در ایران خیلی کاربرد دارد.

هـ) طعمه های مسموم: دراینها معمولاً با یک ماده خوراکی که خاصیت جلب کنندگی ماده مخلوط شده و به صورت پلات یا دانه ای عرضه می‎شود که بیشتر برای مبارزه با جوندگان (rodents) و ملخ ها کاربرد دارد.

2- فروملاسیون مخصوص محلول پاش ها

سموم محلول پاشی معمولاً به صورت سوسپانسیون، امولسیون و … غیر محلول در آب بوده بجز معدودی از علف کش ها در نتیجه یا از حلالهای مخصوص در کنار آب استفاده شده یا از امولسیون کننده ها که توضیح داده می‎شود.

2- الف) محلول در آب که فقط در آب حل کرده و مصرف می‎شوند مثل معدودی از ترکیبات علف کش

2- ب) پودرهای قابل حل در آب مثل مورد الف

ج) فرمولاسیون های غلیظ یا حجم خیلی کم (ultra low volume)

در اینها آفت کش به صورت مایع یا جامد، مستقیما خود ماده تکنیکال بوده البته به ندرت اینگونه مصرف می‎شوند

2-د) امولسیون شونده ها

این گروه بیشترین گروه سموم را امروزه تشکیل داده  و ماده سمی در آن از یک حلال روغنی یا موادی نظیر گزامین یا سیکلو هگزان تشکیل شده که در آب حل نشده ولی از یک ماده امولسیون کننده استفاده کرده که سم غیرقطبی را در آب قطبی حل می‎کند نظیر عملی که صابون در شستن چربی ها انجام می‎دهد.

مولکلوهای این سم به صورت گویچه9 های کوچک کروی به قطر کمتر از 10 میکرون در آمده  ومعمولا غلظت آنها 25 تا 50 درصد است. (وزنی)

مثال مناسبی برای آنها کار با  ریال است

2-هـ) محلولهای روغنی که ماده سمی در روغن و حلالهای آلی حل شده و به مصرف می رسد اگر چه بیشتر مصارف خانگی داشته و محدوده اند.

و) گردهای خیس شونده: در این نوع ذرات را در آب پخش کرده (پودر) و مصرف می کنند. (به حالت سوسپانسیون)

حتما باید از گردهای خیس کننده مواد چسباننده و مواد پخش کننده هم استفاده کرد. پر کاربرد هم هستند و متعدد

3- فرمولاسیون گازی که در آنها ماده جامد یا مایع سمی در محیط پخش شده گاز متصاعد کرده و باعث از بین رفتن آفات می‎شوند خصوصا آفات انباری. بهترین مثال قرص های متیل بروماید و قرص های ختوکینی

4- ائروزولها و فرمولاسیونهای دودزا: به صورت مه پاشی مورد استفاده قرار گرفته، در محیط پخش و ایجاد دود سمی می کنند. ذرات بسیار ریز با قطر(50-001/0) بوده و به دستگاههای خاصی برای آنها نیاز است.

ترکیبات مهم استعمالی در فرمولاسیون:

این ترکیبات به نام مواد جانبی نامیده شده که برای بهبود فیزیکی ، شیمیایی، چسبندگی، حلالیت و حامل بودن قابل مصرف می باشند. این مواد عبارتند از:

حمل کننده ها: می‎توانند، مایع، جامد و گاز باشند. مایعات مثل انواع محلول ها و حلال ها (به عنوان حمل کننده) مثل حلالهای گزامین، سیکلوهگزان و استون. از حامل های گازی می‎توان دی کلرومتان، گاز کربنیکم و فرئون را نام برد. حاملهای جامد نیز در ساخت گردها و یا گرانولها همانطور که گفته شد کاربرد دارد مانند پودر تالک، کائولین، Mgsio3 خاکسترها و رمی کولیت هابهبود دهنده ها: برای بهبود خواص فیزیکی اضافه می‎شود مثل بهبود خیس کنندگی، پخش شوندگی و چسبندگی سموم تا پخش یکنواخت سم در گیاه ایجاد شود. پس از نشستن قطرات کروی سم روی گیاه، ابتدا خیس کننده ها عمل کرده، سپس پخش کننده روی سطح قطره را پخش کرده و در آخر ماده چسباننده آن را می چسباند. معمولاً آنها باعث جذب مولکولهای سطح وجذب مولکولهای داخل قطرات می‎شوند و در نتیجه باعث چسبندگی کاهش تبخیر فوری، پخش یکنواخت، روی سطح و تشدید بخشیدن بر تاثیر و دوام سم می‎شوند. دارای فرمول های شیمیایی محرمانه هستند.امولسیون کننده ها : جزو ترکیبات بسیار بسیار مهم در سموم امروزی هستند. از ترکیباتی بود که هم در آب و هم در روغن یا ترکیب غیرقطبی حل شده و می‎توانند ترکیب غیرقطبی را به صورت تعلیق در آب در آورند. صابون هم امولسیون کننده است ولی چون صابون درآبهای سخت و اهلی رسوب می‎کند و مورد مصرف نیست به سه گروه اصلی تقسیم شده: 1) آنیونی شامل یونهایی با بار منفی که باعث کاهش کشش قطرات به یکدیگر مثل صابون ها و الکل ها سولفاته

2) کاتیونی که شامل یونها با بار مثبت بوده مثل املاح آمونیوم و ترکیبات ازته هتروسیکلیک

3) غیریونی ها که در آب یونیزده نشده ولی حل و پخش می‎شوند که در نتیجه سبب بهم نچسبیدن ذرات امولسیون سم می‎شوند

مثل Triton x 155 , Triton x 100

4) صابونها که نمک قلیایی اسیدهای چرب وبده که خصلت پخش کنندگی و چسبندگی به ذرات سم داده بعضی که دارای یونهای سدیم، پتاسیم آمونیوم بوده در آب محلول بوده و بعضی ها که دارای یونهای کلسیم یا منیزیم تعویض شده اند در آب نامحلول اند.

معمولاً از صابون پنبه دانه بیشتر استفاده می‎شود.

5) تشدید کننده ها: این مواد سبب افزایش تاثیر آفت کشی سم می‎شوند مثلا پیرتروم در روغن کنجد سبب افزایش خصلت حشره کشی شده در حالیکه روغن کنجد خصلت حشره کشی بسیار بسیار ضعیف به تنهایی دارد. این ترکیبات را سینرژیست نیز نامیده که بسیار گران بوده و به طریقه های زیر عمل می کنند.

الف) افزایش حساسیت نقطه اثر سم در بدن خصوصا با ایجاد تغییرات فیزیکی

ب) افزایش و هموار کردن راه عبور سم به بدن

ج) جلوگیری از عمل تجزیه کننده های سم

سینرژیست های مهم عبارتند از 1) پیپرونیل بوتوکسید 2) سولفوکسید (از گروه متیلن دی اکسی فنیل)

بیشتر در سموم مصارف خانگی به دلیل گرانی کاربرد داشته خصوصا در کنار ترکیبات پایروتروئید.

6) مواد خیس کننده و پخش کننده مصنوعی آلی:

استرهای cp-7 و cp-10 جزو مواد ساخته شده از استرهای مونو دی الکیل پلی اتیلن گلیکول می باشند که برای خیس کنندگی و پخش شوندگی به کار می رود.

7) ترکیبات متفرقه:

شامل ترکیبات کاهش دهنده فراریت مثلا در سمومی که علیه شته مومی یا لاروهای چوبخوار می باشند. یا خوشبو کننده ها، ایمن کننده ها، عوامل ضد کف، مواد اسیدی کننتده، ژلاتین، کازنین و آرد می باشند که سه  ترکیب آخر جزو پخش کننده ها و خیس کننده های سموم هستند.

بعضی از تعاریف مهم در سم شناسی (Toxicology)

Toxicology : یکی از زیر شاخه های فارماکولوژی که راجع به اثرات سموم روی موجودات زنده به طور کامل بحث می‎کند. همچنین این عمل به تداخل سموم با ماکرومولهای بدن موجود و تاثیرات آن با محیط، همچنین طرز جذب، توزیع، متابولسیم آن در بدن و همچنین بقای سموم در داخل بدن موجودات زنده و محیط می پردازد. همچنین طرز جذب ، توزیع، متابولیسم آن در بدن و همچنین بقایای سموم در داخل بدن موجودات زنده و محیط می پردازد. همچنین در شاخه هایی به مطالعه ساختار شیمیایی سموم، خواص شیمیایی سموم، اثرات بیولوژیک و درمان بیماریهای ایجاد شده توسط این سموم می پردازد.

Toxic : ماده شیمیایی طبیعی که به صورت فیزیولوژیک ساخته می‎شود.

Poison : ماده شیمیایی که به صورت مصنوعی و سنتزی ساخته می‎شود پس با toxic متفاوت است.

زیر مجموعه های Toxicology :

 1) pesticide toxicology                     2) food Toxicology                 

3) Enviroment Toxciology مثل مطالعه روی سرب از سموم

  4) medical Toxicoloyg  5) Analytical Toxicology موجود در کره زمین

Xenobiotic : ماده خارجی که بدن وارد می شود، که به تجزیه کمی و کیفی سموم می پردازد.

Taxicosis : بیماری که منتج از تماس با یک سم می‎باشد مثل otisis که التهاب پرده گوش بوده و توسط یک مایکوتوکسین ایجاد شده

Receptor : جزیی بوده که سم روی آن تاثیر می گذارد.

Toxicity (سمیت) : به مقداری از سم که می‎تواند تحت شرایطی خاص موجب اثرات سمی یا منجر به تغییر در سیستم بیولوژیک گردد.

مسمومیت: هر گونه تغییر که باعث بهم زدن سیستم بیولوژیک بدن می‎شود.

مسمومیت فوق حاد و مسمومیت حاد:

به طور کلی مسمومیت هایی بوده که سریعا علائم خود را نشان می دهند. برای فوق حاد در حد چند ساعت و در مورد مسمومیت حاد در عرض یک یا چند روز علائم و عوارض مسمومیت از قبیل مرگ، حالت تهوع، سوزش چشم ها، استفراغ، زیاد شدن بزاق و ادرار، جهش های ژنی و … بروز می‎کند.

مسمومیت حاد در مورد ترکیبات اورگانو فسفره دیده می‎شود.

مسمومیت مزمن: به طور آنی ظاهر نمی‎شود بلکه علائم تدریجی اند. از یک سال تا چند سال حتی پایان عمر فرد

مسمومیت تحت حاد: علائم از چند هفته تا یک ماه دیده می‎شود.

Response : نشان گر سرعت یک سم در بدن یک گونه می‎باشد نه غلظت سم مصرفی که در LDso­ بیان شد.

یعنی یک سم می‎تواند از نظر شیمیایی خیلی قوم بوده و LDso کمی نیاز داشته باشد ولی Response بالایی داشته و به کندی اثر سمی خود را اعمال کند می‎تواند عکس این قضیه نیز وجود داشته باشد یعنی LDso­ ولی Response خیلی خیلی سریع.

نئوپلازیا: سلول در این حالت رشدش مهار گسیخته شده است به نحوی که دستیازی به سلول های دیگر نیز صورت می‎گیرد. خیلی از سموم خیلی سمیت های مزمن سبب نئوپلازیا می‎شوند.

تجمع سموم: بعضی از سموم می‎توانند در بافت های چربی و یا شیری یک موجود تجمع پیدا کنند و تجزیه نشوند و این را تجمع سموم گفته که خیلی خطرناک بوده و در مورد سموم ارگانه کلره اتفاق می افتد.

NOEL یا NOAEL

یک مقیاس استاندارد جهانی بوده که منظور از آن سطحی و محدوده ای از مصرف سم بوده که اثرات زیان بار نداریم و بالای این سطح اثرات زیان بار دیده می‎شود مثلا برای گوجه فرنگی از یک سم خاص یک  داریم.

که این از آزمایشات بیولوژیکی روی دو حیوان نزدیک به انسان تعیین شده مثل موش و یک حیوان دام