تبلور یک ماده

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 21

تبلور یک ماده ، عبارتست از جهت یافتگی ذره‌ای و آرایش مولکولی و تثبیت این نظم در فضای ماده.

تاریخچه بلورشناسی

علم بلورشناسی یا کریستالوگرافی درباره نحوه تشکیل و رشد بلورها و شکل ظاهری و ساختمان داخلی آنها و نیز خصوصیات فیزیکی و شیمیایی مواد متبلور بحث می‌نماید. کلمه کریستال (Crystal) اصل یونانی دارد که از دو کلمه (سرد= Kryos) و (سخت شدن= Stellesual) تشکیل شده که مجموعا معنی سخت شدن در اثر سرما را می‌دهد.

فلاسفه قدیم نیز منشاء بلورهای یک سنگ را بلورهای یخ می‌دانستند که بر اثر تحمل سرمای بسیار شدید در طول مدت مدید ، طوری سخت و مقاوم شده است که می‌تواند حرارتهای بالاتر از صفر را هم تحمل نماید. در سال 1690 ، "Huyghens" دریافت که بلورها از اجتماع ذرات کوچکتر بوجود آمده‌اند و در سال 1912 ، "M.V.Laue" توانست تئوری ساختمان شبکه‌ای در بلورها را با استفاده از اشعه ایکس به اثبات برساند.

تبلور و نمو بلورها

برای اینکه یک بلور بتواند تشکیل گردد، باید در وحله اول نطفه آن بسته شود، پس از تشکیل ، نطفه شروع به نمو می‌کند تا بالاخره بلوری که بوسیله سطوح احاطه شده است، بوجود آید. نطفه‌های بلور عبارتند از بلورهای ریزی با قطر تقریبی 40 تا 180 آنگستروم که بطور ناگهانی در بخارات و مایعات اشباع شده و یا مواد مذاب سرد شده تشکیل می‌شوند. در اجسام جامد تشکیل بلور ، نقش مهمی را بازی می‌کند، مثلا تشکیل بلور که در اثر فعل و انفعالات شیمیایی یا نارسائی‌های حرارتی در شیشه ایجاد می‌گردد، باعث از بین رفتن شفافیت شیشه خواهد شد.

تبلور معمولا در موقع تبدیل یک حالت فیزیکی به حالت فیزیکی دیگر صورت می‌گیرد. این تبدیل به سه صورت زیر انجام می‌شود:

تبلور در هنگام تبدیل حالت مایع به جامد

این نوع تبلور به دو صورت انجماد مواد مذاب و تبلور مواد محلول انجام می‌گیرد:

انجماد مواد مذاب

اگر ماده مذاب به سرعت سرد شود، اتمها یا مولکولها با هر موقعیتی که دارند، متراکم و بی‌حرکت می‌شوند و ماده منجمد می‌گردد. در این صورت جسمی جامد و ایزوتوپ بدون داشتن نظم ذره‌ای تشکیل می‌شود. اگر سرد شدن با آرامی و کند انجام شود، اتمها و مولکولها با توجه به نیروی جاذبه خود و اطاعت از شبکه تبلور کنار هم چیده شده و نطفه بلور را تشکیل می‌دهند. سپس در نتیجه اتصال سایر مولکولهای منزوی و معلق در ماده مذاب به نطفه بلور ، حجم آن افزایش می‌یابد تا اینکه به بلوری درشت تبدیل می‌گردد.

تبلور مواد محلول

در این نوع تبلور باید محلول به حال فوق اشباع باشد. در چنین محلولهایی بلورها تشکیل و ته‌نشین می‌شوند. این بلورها ابتدا به صورت نطفه‌های متحرک می‌باشند، علت تحرک آنها حرکات قبلی یونها و مولکولهای سازنده آنها است. در محلولها نیز مانند انجماد مواد مذاب ، رشد بلورها از طریق اتصال منظم یونها ، اتمها و مولکولهای معلق در محلول به نطفه‌های بلور صورت می‌گیرد.

تبلور در هنگام تبدیل حالت بخار به جامد سوبلیماسیون

در این حالت تبلور ، بلورها مستقیما از تبدیل بخار به جامد حاصل می‌شوند. این بلورها معمولا کوچک و دارای طرح اولیه می‌باشند که اصطلاحا اسکلت بلور گفته می‌شود. در طبیعت ، سوبلیماسیون در گازهای خشک آتشفشانی دیده می‌شود. در این حالت مواد گازی آتشفشانی در شکافهای توده آذرین مستقیما به بلور تبدیل می‌گردند. مثال بسیار روشن برای پدیده سوبلیمانسیون ، تشکیل قشرهای بلور یخ ناشی از انجماد مستقیم بخار آب اطاقها بر روی شیشه پنجره‌ها در سرمای زمستان می‌باشد.

تبلور مواد جامد

حالت سوم تبلور که خوب شناخته نشده و در طبیعت فراوان دیده می‌شود، تبلور در محیط جامد است. در این حالت رشد بلورها بخرج بلورهای کوچکتر و تحت تاثیر فشار و حرارت و در مدت زمان طولانی صورت می‌گیرد. برای مثال امروزه سنگهای شیشه‌ای آتشفشانی خیلی قدیمی را متبلور می‌بینیم. بنابراین معلوم می‌شود که این گونه سنگها به تدریج در طول زمان متبلور شده‌اند. سنگهای آهکی دانه ریز که از بلورهای ریز کربنات کلسیم تشکیل شده‌اند، تحت تاثیر عوامل دگرگونی (فشار و حرارت) به مرمر که دارای بلورهای دانه درشت کلسیت است، تبدیل می‌گردد.

تبلور یک ماده

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 21

تبلور یک ماده ، عبارتست از جهت یافتگی ذره‌ای و آرایش مولکولی و تثبیت این نظم در فضای ماده.

تاریخچه بلورشناسی

علم بلورشناسی یا کریستالوگرافی درباره نحوه تشکیل و رشد بلورها و شکل ظاهری و ساختمان داخلی آنها و نیز خصوصیات فیزیکی و شیمیایی مواد متبلور بحث می‌نماید. کلمه کریستال (Crystal) اصل یونانی دارد که از دو کلمه (سرد= Kryos) و (سخت شدن= Stellesual) تشکیل شده که مجموعا معنی سخت شدن در اثر سرما را می‌دهد.

فلاسفه قدیم نیز منشاء بلورهای یک سنگ را بلورهای یخ می‌دانستند که بر اثر تحمل سرمای بسیار شدید در طول مدت مدید ، طوری سخت و مقاوم شده است که می‌تواند حرارتهای بالاتر از صفر را هم تحمل نماید. در سال 1690 ، "Huyghens" دریافت که بلورها از اجتماع ذرات کوچکتر بوجود آمده‌اند و در سال 1912 ، "M.V.Laue" توانست تئوری ساختمان شبکه‌ای در بلورها را با استفاده از اشعه ایکس به اثبات برساند.

تبلور و نمو بلورها

برای اینکه یک بلور بتواند تشکیل گردد، باید در وحله اول نطفه آن بسته شود، پس از تشکیل ، نطفه شروع به نمو می‌کند تا بالاخره بلوری که بوسیله سطوح احاطه شده است، بوجود آید. نطفه‌های بلور عبارتند از بلورهای ریزی با قطر تقریبی 40 تا 180 آنگستروم که بطور ناگهانی در بخارات و مایعات اشباع شده و یا مواد مذاب سرد شده تشکیل می‌شوند. در اجسام جامد تشکیل بلور ، نقش مهمی را بازی می‌کند، مثلا تشکیل بلور که در اثر فعل و انفعالات شیمیایی یا نارسائی‌های حرارتی در شیشه ایجاد می‌گردد، باعث از بین رفتن شفافیت شیشه خواهد شد.

تبلور معمولا در موقع تبدیل یک حالت فیزیکی به حالت فیزیکی دیگر صورت می‌گیرد. این تبدیل به سه صورت زیر انجام می‌شود:

تبلور در هنگام تبدیل حالت مایع به جامد

این نوع تبلور به دو صورت انجماد مواد مذاب و تبلور مواد محلول انجام می‌گیرد:

انجماد مواد مذاب

اگر ماده مذاب به سرعت سرد شود، اتمها یا مولکولها با هر موقعیتی که دارند، متراکم و بی‌حرکت می‌شوند و ماده منجمد می‌گردد. در این صورت جسمی جامد و ایزوتوپ بدون داشتن نظم ذره‌ای تشکیل می‌شود. اگر سرد شدن با آرامی و کند انجام شود، اتمها و مولکولها با توجه به نیروی جاذبه خود و اطاعت از شبکه تبلور کنار هم چیده شده و نطفه بلور را تشکیل می‌دهند. سپس در نتیجه اتصال سایر مولکولهای منزوی و معلق در ماده مذاب به نطفه بلور ، حجم آن افزایش می‌یابد تا اینکه به بلوری درشت تبدیل می‌گردد.

تبلور مواد محلول

در این نوع تبلور باید محلول به حال فوق اشباع باشد. در چنین محلولهایی بلورها تشکیل و ته‌نشین می‌شوند. این بلورها ابتدا به صورت نطفه‌های متحرک می‌باشند، علت تحرک آنها حرکات قبلی یونها و مولکولهای سازنده آنها است. در محلولها نیز مانند انجماد مواد مذاب ، رشد بلورها از طریق اتصال منظم یونها ، اتمها و مولکولهای معلق در محلول به نطفه‌های بلور صورت می‌گیرد.

تبلور در هنگام تبدیل حالت بخار به جامد سوبلیماسیون

در این حالت تبلور ، بلورها مستقیما از تبدیل بخار به جامد حاصل می‌شوند. این بلورها معمولا کوچک و دارای طرح اولیه می‌باشند که اصطلاحا اسکلت بلور گفته می‌شود. در طبیعت ، سوبلیماسیون در گازهای خشک آتشفشانی دیده می‌شود. در این حالت مواد گازی آتشفشانی در شکافهای توده آذرین مستقیما به بلور تبدیل می‌گردند. مثال بسیار روشن برای پدیده سوبلیمانسیون ، تشکیل قشرهای بلور یخ ناشی از انجماد مستقیم بخار آب اطاقها بر روی شیشه پنجره‌ها در سرمای زمستان می‌باشد.

تبلور مواد جامد

حالت سوم تبلور که خوب شناخته نشده و در طبیعت فراوان دیده می‌شود، تبلور در محیط جامد است. در این حالت رشد بلورها بخرج بلورهای کوچکتر و تحت تاثیر فشار و حرارت و در مدت زمان طولانی صورت می‌گیرد. برای مثال امروزه سنگهای شیشه‌ای آتشفشانی خیلی قدیمی را متبلور می‌بینیم. بنابراین معلوم می‌شود که این گونه سنگها به تدریج در طول زمان متبلور شده‌اند. سنگهای آهکی دانه ریز که از بلورهای ریز کربنات کلسیم تشکیل شده‌اند، تحت تاثیر عوامل دگرگونی (فشار و حرارت) به مرمر که دارای بلورهای دانه درشت کلسیت است، تبدیل می‌گردد.

پودر شفیره کرم ابریشم – یک ماده غذایی غیر متداول 7 ص

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 7

پودر شفیره کرم ابریشم – یک ماده غذایی غیر متداول

پودر شفیره کرم ابریشم یک خوراک پروتئینی غیرمتداول برای حیوانات بوده که به‎عنوان یک محصول فرعی پس از جدا کردن رشته‎های ابریشم از پیله بدست می‎آید. همانطور که در تحقیقات نشان‎داده شده، به نظر می‎رسد که ارزش‎غذایی آن محدود باشد.

منشاء اولیه پرورش کرم ابریشم کشور چین بوده و بیش از 5000 سال قدمت دارد. کشورهای اصلی تولیدکننده ابریشم شامل چین(5/57% از تولید جهانی)، ژاپن(2/13%)، هند(3/10)، کره جنوبی(4/5%) و تایلند(1/2%) می‎باشد.

معمول‎ترین گونه برای تولید تجاری ابریشم، کرم ابریشم درخت توت یا Bmbyx mori از زیر شاخه جانوران بند پا یا Tracheata است. کرم پروانه ابریشم عمدتاً از برگ‎های درخت توت تغذیه می‎کند. توت سفید یا Morus alba از خانواده Moraceae متداول‎ترین نوع درخت توت در کشور ژاپن است. این خانواده شامل بیش از هزار گونه می‎باشد.

قبل از باز شدن رشته‎های ابریشم، پیله را حرارت می‎دهند تا شفیره آن کشته شود. از یک پیله ابریشم حدود 800 متر نخ رشته‎ای با ملکول‎های کشیده و لیفی‎شکل بدست می‎آید. پس از جدا شدن نخ ابریشم، شفیره باقیمانده خشک و سپس آسیا می‎شود. می‎توان با استفاده از یک مایع حلال چربی آنرا استخراج نمود. پیله‎های کرم ابریشم هیچ ارزش غذایی ندارند.

مشخصات پودر شفیره کرم ابریشم

محتوای پروتئین خام پودر شفیره کرم ابریشم(SPM)1 بسیار متفاوت است. در پودر‎هایی که روغن آنها گرفته شده، نسبت به پودر‎های فرآوری نشده میزان پروتئین خام بیشتر بوده(به‎ترتیب 8/72% و 1/55%) و قابل مقایسه با پودر ماهی با کیفیت خوب است(جدول 1). به‎دلیل وجود اسیدهای آمینه لیزین2، متیونین3، آرژنین4، هیستیدین5 و ترئونین6 که اسیدهای آمینه محدود کننده‎ای هستند، پروتئین پودر کرم ابریشم ارزش بالایی ندارد(جدول 2). ضریب اسیدهای آمینه ضروری و ارزش بیولوژیکی آن به ترتیب 3/61% و 6/51% است.

جدول 1- ترکیب شیمیایی پودر شفیره کرم ابریشم در مقایسه با پودر ماهی و کنجاله سویا(% ماده خشک)

پودر خام

پودر بدون روغن

پودر ماهی(سفید)

کنجاله سویا

ماده خشک

9/88

9/91

0/91

0/90

پروتئین خام

1/55

8/72

2/68

9/49

چربی خام

2/23

0/2

1/5

4/1

خاکستر

8/3

6/5

4/25

0/7

فیبر خام

5/5

2/6

8/0

5/6

جدول 2- نمودار اسیدهای آمینه ضروری پودر شفیره کرم ابریشم در مقایسه با پودر ماهی و کنجاله سویا(g/6gN)

پودر شفیره کرم ابریشم

پودر ماهی(سفید)

کنجاله سویا

آرژنین

0/6

4/4

4/3

هیستیدین

3/3

5/1

2/1

ایزولوسین

0/3

3/2

لوسین

8/7

8/4

7/3

لیزین

1/6

0/5

0/3

متیونین

9/1

8/1

6/0

فنیل آلانین

5/2

5/2

4/2

ترئونین

6/4

8/2

9/1

تریپتوفان

1/1

7/0

7/0

والین

7/4

3/3

3/2

چربی پودر شفیره کرم ابریشم شامل 12/2% لسیتین7 ، 7/20% اسید چرب اشباع و 1/70% اسیدهای چرب غیر اشباع(شامل 14% اسید پالمیتیک8، 1/9% اسید اُلئیک9، 6/24% اسید لینولئیک10، 14% اسید لینولنیک11 و 4/8% دیگر اسیدهای چرب) می‎باشد. فیبر خام پودر شفیره کرم ابریشم عمدتاً کیتین12 بوده که استفاده از آن برای اغلب حیوانات (به‎استثناء سخت‎پوستان که برای تشکیل اسکلت خارجی خود به کیتین نیاز دارند) مشکل است. اطلاعات زیادی در مورد محتوای مواد معدنی و ویتامین‎های پودر شفیره کرم ابریشم در دسترس نیست(جدول 3).

جدول 3-محتوای مواد معدنی و ویتامینی پودر شفیره کرم ابریشم

مواد معدنی(%)

ویتامین‎ها(g1000/mg)

کلسیم

63/0

ویتامین E

1000

فسفر

25/1

ویتامین B1

0/15

سدیم

03/0

ویتامین B2

0/80

پتاسیم

07/1

ویتامین B12

5/0

واضح است که انرژی قابل هضم پودر بدون روغن شفیره کرم ابریشم کمتر از پودر خام است:

        ·          انرژی ناخالص: kcal/kg5939(MJ8/24)

        ·          انرژی قابل هضم پودر خام kcal/kg4190

        ·          انرژی قابل هضم پودر روغن‎گیری شده: kcal/kg3672

جوجه‎ها و خوک‎ها بهتر از ماهی و میگو پروتئین خام پودر شفیره کرم ابریشم را هضم می‎کنند. در بین ماهی‎ها، ماهی قزل‎آلا بهتر از کپور معمولی پروتئین را مصرف می‎کند(به‎ترتیب 4/84% و 9/63%). همانطور که در جوجه‎ها نشان داده شده، ممکن است محتوای بالای چربی پودر شفیره کرم ابریشم باعث کاهش قابلیت هضم پروتئین شود(جدول 4).

جدول 4- قابلیت هضم آشکار(%) مربوط به پودر شفیره کرم ابریشم

مقاله درباره: پودر شفیره کرم ابریشم – یک ماده غذایی غیر متداول

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 7

پودر شفیره کرم ابریشم – یک ماده غذایی غیر متداول

پودر شفیره کرم ابریشم یک خوراک پروتئینی غیرمتداول برای حیوانات بوده که به‎عنوان یک محصول فرعی پس از جدا کردن رشته‎های ابریشم از پیله بدست می‎آید. همانطور که در تحقیقات نشان‎داده شده، به نظر می‎رسد که ارزش‎غذایی آن محدود باشد.

منشاء اولیه پرورش کرم ابریشم کشور چین بوده و بیش از 5000 سال قدمت دارد. کشورهای اصلی تولیدکننده ابریشم شامل چین(5/57% از تولید جهانی)، ژاپن(2/13%)، هند(3/10)، کره جنوبی(4/5%) و تایلند(1/2%) می‎باشد.

معمول‎ترین گونه برای تولید تجاری ابریشم، کرم ابریشم درخت توت یا Bmbyx mori از زیر شاخه جانوران بند پا یا Tracheata است. کرم پروانه ابریشم عمدتاً از برگ‎های درخت توت تغذیه می‎کند. توت سفید یا Morus alba از خانواده Moraceae متداول‎ترین نوع درخت توت در کشور ژاپن است. این خانواده شامل بیش از هزار گونه می‎باشد.

قبل از باز شدن رشته‎های ابریشم، پیله را حرارت می‎دهند تا شفیره آن کشته شود. از یک پیله ابریشم حدود 800 متر نخ رشته‎ای با ملکول‎های کشیده و لیفی‎شکل بدست می‎آید. پس از جدا شدن نخ ابریشم، شفیره باقیمانده خشک و سپس آسیا می‎شود. می‎توان با استفاده از یک مایع حلال چربی آنرا استخراج نمود. پیله‎های کرم ابریشم هیچ ارزش غذایی ندارند.

مشخصات پودر شفیره کرم ابریشم

محتوای پروتئین خام پودر شفیره کرم ابریشم(SPM)1 بسیار متفاوت است. در پودر‎هایی که روغن آنها گرفته شده، نسبت به پودر‎های فرآوری نشده میزان پروتئین خام بیشتر بوده(به‎ترتیب 8/72% و 1/55%) و قابل مقایسه با پودر ماهی با کیفیت خوب است(جدول 1). به‎دلیل وجود اسیدهای آمینه لیزین2، متیونین3، آرژنین4، هیستیدین5 و ترئونین6 که اسیدهای آمینه محدود کننده‎ای هستند، پروتئین پودر کرم ابریشم ارزش بالایی ندارد(جدول 2). ضریب اسیدهای آمینه ضروری و ارزش بیولوژیکی آن به ترتیب 3/61% و 6/51% است.

جدول 1- ترکیب شیمیایی پودر شفیره کرم ابریشم در مقایسه با پودر ماهی و کنجاله سویا(% ماده خشک)

پودر خام

پودر بدون روغن

پودر ماهی(سفید)

کنجاله سویا

ماده خشک

9/88

9/91

0/91

0/90

پروتئین خام

1/55

8/72

2/68

9/49

چربی خام

2/23

0/2

1/5

4/1

خاکستر

8/3

6/5

4/25

0/7

فیبر خام

5/5

2/6

8/0

5/6

جدول 2- نمودار اسیدهای آمینه ضروری پودر شفیره کرم ابریشم در مقایسه با پودر ماهی و کنجاله سویا(g/6gN)

پودر شفیره کرم ابریشم

پودر ماهی(سفید)

کنجاله سویا

آرژنین

0/6

4/4

4/3

هیستیدین

3/3

5/1

2/1

ایزولوسین

0/3

3/2

لوسین

8/7

8/4

7/3

لیزین

1/6

0/5

0/3

متیونین

9/1

8/1

6/0

فنیل آلانین

5/2

5/2

4/2

ترئونین

6/4

8/2

9/1

تریپتوفان

1/1

7/0

7/0

والین

7/4

3/3

3/2

چربی پودر شفیره کرم ابریشم شامل 12/2% لسیتین7 ، 7/20% اسید چرب اشباع و 1/70% اسیدهای چرب غیر اشباع(شامل 14% اسید پالمیتیک8، 1/9% اسید اُلئیک9، 6/24% اسید لینولئیک10، 14% اسید لینولنیک11 و 4/8% دیگر اسیدهای چرب) می‎باشد. فیبر خام پودر شفیره کرم ابریشم عمدتاً کیتین12 بوده که استفاده از آن برای اغلب حیوانات (به‎استثناء سخت‎پوستان که برای تشکیل اسکلت خارجی خود به کیتین نیاز دارند) مشکل است. اطلاعات زیادی در مورد محتوای مواد معدنی و ویتامین‎های پودر شفیره کرم ابریشم در دسترس نیست(جدول 3).

جدول 3-محتوای مواد معدنی و ویتامینی پودر شفیره کرم ابریشم

مواد معدنی(%)

ویتامین‎ها(g1000/mg)

کلسیم

63/0

ویتامین E

1000

فسفر

25/1

ویتامین B1

0/15

سدیم

03/0

ویتامین B2

0/80

پتاسیم

07/1

ویتامین B12

5/0

واضح است که انرژی قابل هضم پودر بدون روغن شفیره کرم ابریشم کمتر از پودر خام است:

        ·          انرژی ناخالص: kcal/kg5939(MJ8/24)

        ·          انرژی قابل هضم پودر خام kcal/kg4190

        ·          انرژی قابل هضم پودر روغن‎گیری شده: kcal/kg3672

جوجه‎ها و خوک‎ها بهتر از ماهی و میگو پروتئین خام پودر شفیره کرم ابریشم را هضم می‎کنند. در بین ماهی‎ها، ماهی قزل‎آلا بهتر از کپور معمولی پروتئین را مصرف می‎کند(به‎ترتیب 4/84% و 9/63%). همانطور که در جوجه‎ها نشان داده شده، ممکن است محتوای بالای چربی پودر شفیره کرم ابریشم باعث کاهش قابلیت هضم پروتئین شود(جدول 4).

جدول 4- قابلیت هضم آشکار(%) مربوط به پودر شفیره کرم ابریشم

تحقیق: پودر شفیره کرم ابریشم – یک ماده غذایی غیر متداول

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 7

پودر شفیره کرم ابریشم – یک ماده غذایی غیر متداول

پودر شفیره کرم ابریشم یک خوراک پروتئینی غیرمتداول برای حیوانات بوده که به‎عنوان یک محصول فرعی پس از جدا کردن رشته‎های ابریشم از پیله بدست می‎آید. همانطور که در تحقیقات نشان‎داده شده، به نظر می‎رسد که ارزش‎غذایی آن محدود باشد.

منشاء اولیه پرورش کرم ابریشم کشور چین بوده و بیش از 5000 سال قدمت دارد. کشورهای اصلی تولیدکننده ابریشم شامل چین(5/57% از تولید جهانی)، ژاپن(2/13%)، هند(3/10)، کره جنوبی(4/5%) و تایلند(1/2%) می‎باشد.

معمول‎ترین گونه برای تولید تجاری ابریشم، کرم ابریشم درخت توت یا Bmbyx mori از زیر شاخه جانوران بند پا یا Tracheata است. کرم پروانه ابریشم عمدتاً از برگ‎های درخت توت تغذیه می‎کند. توت سفید یا Morus alba از خانواده Moraceae متداول‎ترین نوع درخت توت در کشور ژاپن است. این خانواده شامل بیش از هزار گونه می‎باشد.

قبل از باز شدن رشته‎های ابریشم، پیله را حرارت می‎دهند تا شفیره آن کشته شود. از یک پیله ابریشم حدود 800 متر نخ رشته‎ای با ملکول‎های کشیده و لیفی‎شکل بدست می‎آید. پس از جدا شدن نخ ابریشم، شفیره باقیمانده خشک و سپس آسیا می‎شود. می‎توان با استفاده از یک مایع حلال چربی آنرا استخراج نمود. پیله‎های کرم ابریشم هیچ ارزش غذایی ندارند.

مشخصات پودر شفیره کرم ابریشم

محتوای پروتئین خام پودر شفیره کرم ابریشم(SPM)1 بسیار متفاوت است. در پودر‎هایی که روغن آنها گرفته شده، نسبت به پودر‎های فرآوری نشده میزان پروتئین خام بیشتر بوده(به‎ترتیب 8/72% و 1/55%) و قابل مقایسه با پودر ماهی با کیفیت خوب است(جدول 1). به‎دلیل وجود اسیدهای آمینه لیزین2، متیونین3، آرژنین4، هیستیدین5 و ترئونین6 که اسیدهای آمینه محدود کننده‎ای هستند، پروتئین پودر کرم ابریشم ارزش بالایی ندارد(جدول 2). ضریب اسیدهای آمینه ضروری و ارزش بیولوژیکی آن به ترتیب 3/61% و 6/51% است.

جدول 1- ترکیب شیمیایی پودر شفیره کرم ابریشم در مقایسه با پودر ماهی و کنجاله سویا(% ماده خشک)

پودر خام

پودر بدون روغن

پودر ماهی(سفید)

کنجاله سویا

ماده خشک

9/88

9/91

0/91

0/90

پروتئین خام

1/55

8/72

2/68

9/49

چربی خام

2/23

0/2

1/5

4/1

خاکستر

8/3

6/5

4/25

0/7

فیبر خام

5/5

2/6

8/0

5/6

جدول 2- نمودار اسیدهای آمینه ضروری پودر شفیره کرم ابریشم در مقایسه با پودر ماهی و کنجاله سویا(g/6gN)

پودر شفیره کرم ابریشم

پودر ماهی(سفید)

کنجاله سویا

آرژنین

0/6

4/4

4/3

هیستیدین

3/3

5/1

2/1

ایزولوسین

0/3

3/2

لوسین

8/7

8/4

7/3

لیزین

1/6

0/5

0/3

متیونین

9/1

8/1

6/0

فنیل آلانین

5/2

5/2

4/2

ترئونین

6/4

8/2

9/1

تریپتوفان

1/1

7/0

7/0

والین

7/4

3/3

3/2

چربی پودر شفیره کرم ابریشم شامل 12/2% لسیتین7 ، 7/20% اسید چرب اشباع و 1/70% اسیدهای چرب غیر اشباع(شامل 14% اسید پالمیتیک8، 1/9% اسید اُلئیک9، 6/24% اسید لینولئیک10، 14% اسید لینولنیک11 و 4/8% دیگر اسیدهای چرب) می‎باشد. فیبر خام پودر شفیره کرم ابریشم عمدتاً کیتین12 بوده که استفاده از آن برای اغلب حیوانات (به‎استثناء سخت‎پوستان که برای تشکیل اسکلت خارجی خود به کیتین نیاز دارند) مشکل است. اطلاعات زیادی در مورد محتوای مواد معدنی و ویتامین‎های پودر شفیره کرم ابریشم در دسترس نیست(جدول 3).

جدول 3-محتوای مواد معدنی و ویتامینی پودر شفیره کرم ابریشم

مواد معدنی(%)

ویتامین‎ها(g1000/mg)

کلسیم

63/0

ویتامین E

1000

فسفر

25/1

ویتامین B1

0/15

سدیم

03/0

ویتامین B2

0/80

پتاسیم

07/1

ویتامین B12

5/0

واضح است که انرژی قابل هضم پودر بدون روغن شفیره کرم ابریشم کمتر از پودر خام است:

        ·          انرژی ناخالص: kcal/kg5939(MJ8/24)

        ·          انرژی قابل هضم پودر خام kcal/kg4190

        ·          انرژی قابل هضم پودر روغن‎گیری شده: kcal/kg3672

جوجه‎ها و خوک‎ها بهتر از ماهی و میگو پروتئین خام پودر شفیره کرم ابریشم را هضم می‎کنند. در بین ماهی‎ها، ماهی قزل‎آلا بهتر از کپور معمولی پروتئین را مصرف می‎کند(به‎ترتیب 4/84% و 9/63%). همانطور که در جوجه‎ها نشان داده شده، ممکن است محتوای بالای چربی پودر شفیره کرم ابریشم باعث کاهش قابلیت هضم پروتئین شود(جدول 4).

جدول 4- قابلیت هضم آشکار(%) مربوط به پودر شفیره کرم ابریشم